Bouwers van replica Helpman 1 liggen op schema: 'Je moet inderdaad een beetje gek zijn'

9 juni 2023, 22:06 • 3 minuten leestijd

De originele Helpman 1 in 1910 © Groninger Archieven

Drie jaar geleden werd het idee geboren: de Helpman 1, een vliegtuig uit 1910, herbouwen om daar dan in 2025 een rondje mee boven Groningen te vliegen. De bouwers liggen op schema, zegt initiatiefnemer Herman Kuis.

Kuis was destijds gefrustreerd geraakt door de afhandeling van de aardbevingen en zocht naar iets om zijn frustratie te kanaliseren. 'Opeens stuitte ik bij toeval op de Helpman 1', zegt hij, 'en toen wist ik het. Die gaan we nabouwen.'

Dat was dus drie jaar geleden. Sindsdien is er veel gebeurd. 'Heel veel', zegt Kuis. 'Ik heb wat mensen om me heen verzameld, we zijn een stichting met een ANBI-status en we hebben inmiddels een schaalmodel van 1:10 bijna af.'

Kijk hier naar de reportage over de Helpman 1 in Noord Vandaag:

Bouwers replica vliegtuig Helpman 1 liggen op schema

Gebouwd in 1910
De originele Helpman 1 werd in 1910 gebouwd door Emile de Schepper en Hubert Hagens in een biljartfabriek in Helpman en vloog in de zomer van 1911 rond in Nederland. Het geldt als het eerste Groninger vliegtuig.
Begin 1911 was de Helpman 1 klaar. Hij werd tentoongesteld in de rijwielschool van Fongers aan de Hereweg. In de zomer werd er mee gevlogen in het Drentse Zeijen, waar destijds een klein vliegveldje was.

Het waren échte pioniers, want in Nederland werden toen nog geen vliegtuigen gebouwd

Eén van de mensen die Kuis om zich heen verzamelde is Evert Dirks. Hij showt vol trots het 1:10-model van de Helpman 1. 'Ja', geeft hij toe: 'Allemaal touwtjes. 1910 hè. Houtje-touwtje-vliegtuigen hadden ze toen. Het waren échte pioniers, want in Nederland werden nog geen vliegtuigen gebouwd. Dit was één van de eersten.'

Het model dat Dirks in handen heeft moet uiteindelijk de Helpman 1 op waren grootte worden. 'Een hele klus', geeft hij toe. 'Er zijn inderdaad maar heel weinig foto's. Een paar schetsen. Dan moet je heel goed kijken: hoe zat dat nou precies? Af en toe moet je bedenken hoe iets nou eigenlijk werkte. Dat maakt het heel leuk.'

Het schaalmodel gaat deze zomer, heel voorzichtig, de lucht in. 'Om te testen. Lukt die test, dan begint project 2: het maken van een schaalmodel 1:3. Die wordt heel belangrijk richting onze ultieme droom: een rondje om de Martinitoren.'

Op de vraag of hij straks zelf zou durven instappen, zegt Dirks: 'Nee. Maar dat komt omdat ik niet kan vliegen.' De Helpman 1 is namelijk een eenpersoonsvliegtuig.

Neergestort in 1911
Tijdens een vliegdemonstratie in Wassenaar, in september 1911, stortte de Helpman 1 neer. Bij de crash raakte de ingehuurde piloot Adriaan Mulder zwaargewond. Het toestel werd compleet vernield en zo kwam er een einde aan de pionierstijd van de Groninger luchtvaart.
Het enige onderdeel dat de crash overleefde was de propeller. Die is nog altijd in het bezit van Emile Koopmans, de kleinzoon van De Schepper.

Een voorwaarde om deel te nemen aan dit project is dat je wel een beetje gek bent

Herman Kuis - initiatiefnemer

Herman Kuis moet toegeven: de mensen die hij om zich heen heeft verzameld, zijn allemaal ene beetje gek, net als hijzelf. 'Dat is wel een voorwaarde, om deel te kunnen nemen. Dat je een beetje gek bent.'

Kuis betrok ook scholieren van het Praedinius Gymnasium bij het project. Zij hebben een soort game ontwikkeld. 'Je speelt als het ware één tegen één met vliegtuigjes', vertelt Wietse ten Hoor. 'Die vliegtuigjes lijken op de Helpman 1.'

Zaterdag staan ze met de game op het Maakfestival in Forum Groningen. David van der Mark: 'Daar kunnen de mensen het vliegtuig bekijken. De kleinzoon van de maker van de originele Helpman 1 zal er ook zijn.'

Net als Evert Dirks heeft ook Wietse ten Hoor niet de ambitie om mee te vliegen met de replica van de Helpman 1. 'Ik weet niet hoe veilig het zal zijn...'