Jubileum Knol's Koek: maker van het 'goedkoopste gebakje' bestaat honderd jaar
15 juni, 11:45 • 5 minuten leestijd
Menig bakkerij in Stad en Ommeland hield de afgelopen jaren op te bestaan, maar dat geldt niet voor Knol's Koek. Het familiebedrijf uit de stad Groningen bestaat dit jaar honderd jaar. Ondanks twee branden en hogere kosten wijkt Edwin Knol - kleinzoon van oprichter Egge - niet van het bakkerspad.
Grunneger Kouk, de snijkoek in varianten met gember, noten en kandij, ligt sinds jaar en dag in bijna alle supermarkten in Groningen. In marktkramen, bij de groothandel. Overal. Zelfs ver voorbij de provinciegrens in Friesland.
Al eeuwen wordt in Groningen koek gemaakt die tot ver buiten de regio bekendheid geniet. Vermoedelijk is de koek van oorsprong een variant van de Deventer koek. Vanaf 1640 verenigden koekbakkers in Stad zich in een eigen gilde met de bijenkorf als blazoen en Sint Nicolaas als patroon. Na de afschaffing van de gilden in 1795 mochten broodbakkers ook koek maken. Een aantal bedrijven in Stad krijgt in de afgelopen eeuwen bekendheid met hun koek, zoals Meijers, Foppe de Haan, Klaassens en Knols.
Een kijkje achter de schermen bij jubilerend Knol's Koek
Het verhaal van de ambachtelijke bakkerij Knol begint in april 1923. Egge Knol uit Zijldijk (1899) werkt bij bakkerij Vonck in Groningen. Hij trouwt met de dochter van Vonck en samen kopen ze een bakkerij van bakker Bosman aan het Gedempte Zuiderdiep 154.
Grietje Vonck staat in de winkel, terwijl Egge zich ontfermt over de bakkerij. Het stel heeft een complete bakkerij met brood, beschuit, roggebrood, koek en banket met als specialisme Echt Duitsch Brood. Na de Tweede Wereldoorlog is daar geen belangstelling meer voor. De winkel aan het Zuiderdiep blijft tot 1 juli 2017 intact.
In de jaren '50 gaat Knol zich meer en meer op koek toeleggen. De bakkerij groeit en de plek aan het Gedempte Zuiderdiep blijkt te klein. Ze vertrekken in 1957 naar het Hoendiep 91, waar een wasserij uit 1913 wordt omgebouwd tot bakkerij.
Iets aparts
In de nieuwe bakkerij bouwt Egge Knol een vaste klantenkring op, die vervolgens steeds verder wordt uitgebreid. Op bakkerskarren verschijnt de slogan Knol's Koek...Iets aparts, zonder afbreuk te doen aan concurrenten en waarbij aparts als iets positiefs wordt gezien. Knol vindt dat belangrijk.
De spreuk verschijnt niet alleen op karren, maar ook op stadsbussen, zoals op onderstaande foto is te zien, terwijl voetbalsupporters uit de bus stappen.
Opvolger van Egge
Na een lange periode van hard werken moet Egge in 1961 noodgedwongen stoppen. In 1963 is hij nog het middelpunt van het veertigjarig jubileum, maar in 1966 overlijdt hij. Opvolger en oudste zoon Durandus (1924), vader van de huidige eigenaar Edwin, bestiert de zaak vanaf het moment dat Egge moet stoppen.
Durandus brengt een belangrijke verandering aan. De complete bakkerij wordt omgevormd tot een bakkerij die zich alleen op koek toelegt, de Groninger koek uiteraard. In 1984 haalt Durandus het Guinness Book of Records door een enorme koek van ruim vijf meter te bakken.
Derde generatie Knol
Intussen komt ook Edwin - de derde generatie Knol - in de zaak werken. Hij volgt zijn vader in 1986 op als directeur. Onder leiding van Edwin groeit het bedrijf verder uit tot een van de bekendste koeknamen in Stad en ver daarbuiten. Durandus verkoopt tien jaar later zijn aandeel in het bedrijf aan zijn zoon. Hij is nog vaak in het bedrijf te vinden en overlijdt in 2003.
De Groninger koek is onder Edwin verder uitgegroeid van plaatselijke lekkernij tot een van de iconen van de Groningse identiteit, samen met de Martinitoren. De koek wordt gebruikt als relatiegeschenk voor bedrijven, organisaties en particulieren uit Groningen en is niet meer weg te denken op markten en in supermarkten. En daar is weinig reclame voor nodig. Net als opa Egge is Edwin niet erg actief op het gebied van PR. Een goed product verkoopt zich immers zelf, is de gedachte.
Branden
Ondanks de populariteit van de Groninger koek van Knol maakt Edwin twee absolute dieptepunten mee in de historie van het honderdjarige bedrijf: twee branden in acht jaar tijd.
Op donderdag 4 november 2010 breekt rond 20.00 uur brand uit. Door de harde wind is het vuur moeilijk te bestrijden. Van het pand blijft dan ook weinig over: alleen de voorgevel blijft bespaard. Edwin start de productie een maand later op vanuit Haren. Bakkerij Haafs verhuurt haar leegstaande bakkerij aan de Stadjers. Heel even denkt Edwin aan een nieuwe locatie voor zijn koekfabriek - ergens op een industrieterrein - maar hij besluit het Hoendiep 91 trouw te blijven en keert terug.
Zombie
Toch slaat het noodlot weer toe. Op woensdag 15 augustus 2018 rond 19.00 uur staat Knol's Koek opnieuw in lichterlaaie. De korte, maar hevige brand vernielt nagenoeg de gehele inventaris. Knol staat RTV Noord te woord en zegt dat-ie zich als een zombie voelt na de tweede brand die hij en zijn collega's meemaken.
Anders dan acht jaar eerder ligt de productie als gevolg van de brand compleet stil. Stad en Ommeland moeten het een jaar zonder koek doen. Maar Knol en zijn personeel blijven strijdbaar. Ze gaan er weer tegenaan op exact dezelfde locatie als waar opa Egge begon. Ruim een jaar na de tweede brand bakt Knol weer koek, in een nieuwe oven waarin 480 koeken in een keer kunnen worden gebakken. De oven brandt nog steeds volop in het jubileumjaar.
'Dit is een prachtig familiebedrijf, we bakken al drie generaties lang koek en in 2023 bestaan we honderd jaar. Knol's Koek is een begrip in Groningen', besluit een trotse Edwin Knol, de huidige directeur van Knol's Koek.
Met dank aan Delpher, Groninger Archieven en Egge Knol, conservator Groninger Museum en kleinzoon van Egge Knol sr., die in het TV Noord-programma Verhaal van Groningen in 2009 over de geschiedenis van Knol's Koek vertelde
