Made in Grunn: ‘Het is een loterij waar je zelf het lootje mag bepalen’

Na nieuwbouw in 2019 van de boerderij aan de Westerweg is op de zolder van de nieuwe loodsen nu de kraamkamer van het bedrijf. Daar staan voor dit jaar honderd kruisingsouders, planten met allemaal unieke eigenschappen om mee te kruisen. Met een pincet halen vader Hans (72) en zoon Karel (42) Biemond het stuifmeel uit de meeldraden van de bloem om in contact te brengen met de stamper van de bloem van een ander nummer.

Dit registeren ze in de laptop om alle uitgevoerde nummercombinaties goed bij te houden. Als het goed is levert een bestuiving een besje op wat uitgroeit tot een grote bes met zaadjes erin. Het begin van de zoektocht naar het perfecte ras.

Normaal is het in de natuur de taak van een bij om te bestuiven, maar bij Biemond houden ze het graag zelf in de hand. ‘Het is een loterij waar je zelf het lootje mag bepalen’, vat Karel het proces samen. ‘Het lootje is zelf de kruising doen. In de hoop dat later bij de selectie de goeie ertussen zit.’

In de hoop het ultieme aardappelras te zien ontstaan. ‘Je zoekt naar iets, maar je weet niet waar je het kan vinden. En je wilt een ras kweken dat een ander niet heeft’, zo vat Hans het proces samen. In de kas staan momenteel 45.000 potentiële nieuwe aardappelrassen.

Waar na twee jaar ongeveer negen procent ervan over blijft. Daarvan resteert in het derde jaar tien procent en een jaar later nog weer veel minder. Na het verbouwen van klonen - een aardappel die voor het eerst buiten de grond in gaat - op proefveldjes buiten volgt de proeve van bekwaamheid bij de kweker. Hans: ‘Daar gaan ze echt voor de leeuwen om te bewijzen dat het voldoende goed is.’

Een minuscuul en verwaarloosbaar deel haalt de streep in de vorm van een geregistreerd ras met bijbehorende licentie. De sleutel naar het model om geld te verdienen. ‘We doen dit proces in een kas, omdat we gecontroleerd willen weten welke kruising we doen. Om te zien welke eigenschappen we bij de kop hebben.’

Een licentie ligt dertig jaar vast en per kilogram verkochte pootaardappels die van het betreffende ras wereldwijd de grond in gaat krijgt de licentiehouder een vergoeding. Een licentie geeft een bescherming om de ontwikkelkosten eruit te halen en er uiteindelijk aan te verdienen.

Het begon ruim vijftig jaar geleden toen de familie Biemond vanuit Bleiswijk naar Groningen kwam. Hans zijn broer Dirk was hobbymatig in veredeling geïnteresseerd en was bezig dit naast het opgezette akkerbouwbedrijf vorm te geven. Dirk overleed plotseling op 1 mei 1985 en toen stond de familie voor de keuze.

‘Er zat nog geen winstgevendheid in het bedrijf. Met hulp van het handelshuis waar we mee samenwerkten zijn we toen begonnen’, zegt Hans terugkijkend. ‘Dirk was heel belangrijk voor me. Gaf me altijd een schop onder de kont om verder te gaan en hielp me over drempels heen als ik ergens tegenop zag.’ Dirk is ter ere van wie hij was met de D vernoemd in de bedrijfsnaam.

In 1988 lukte het om met Mondial op de rassenlijst te komen, dit zorgde uiteindelijk voor de eerste licentie. ‘Deze aardappel kan goed tegen de hitte, is een laat ras in Nederland maar een vroeg ras in een belangrijk aardappelland als Israël en produceert veel’, zegt Biemond senior vol trots. ‘Het heeft ervoor gezorgd dat we financieel op de been kwamen.’

Na de Mondial volgen Fabula, Achilles, Blue Star, Jennifer en Sally. De Fabula is met zevenhonderd hectare pootaardappels in Nederland momenteel het grootste ras van Biemond. Om succesvol te zijn moet een aardappel zo resistent mogelijk zijn tegen ziektes, virussen en aaltjes. Daarnaast kijken handelshuizen, die een ras uiteindelijk op de markt brengen, bijvoorbeeld naar de lengte van een knol, het aantal knollen dat aan een stam groeit en hitteresistentie.

De motivatie is voor vader en zoon totaal verschillend. ‘Ik mag meewerken aan de wereldvoedselvoorziening. Als we een goed ras naar het buitenland krijgen moet je eens kijken hoeveel mensen daarvan eten’, aldus een bevlogen Hans. Voor Karel geldt iets anders. ‘Lekker buiten bezig zijn. Kleinschalig met bloeiende veldjes aardappels bezig zijn. En dat wat je bedenkt er uiteindelijk ook uitkomt.’

Aan veredeling komt waarschijnlijk nooit een einde. ‘De eisen veranderen, rassen komen na dertig jaar vrij en door de veranderende natuur zijn rassen nog niet perfect. Denk alleen maar aan ziektes en virussen’, vat Hans de dynamiek van het vak samen. En het blijft volgens Karel voorlopig mensenwerk. ‘Een aardappel is zo ingewikkeld dat zelfs een computer de perfecte kruising nog niet goed uit kan rekenen.’