’Snel Internet Groningen was een en al wensdenken, iedereen keek er door een roze bril naar’

Zo’n drieduizend huishoudens en bedrijven op het (Noord-)Groninger platteland moeten het voorlopig nog doen zonder fatsoenlijke internetverbinding en de verdere aanleg van een snel-internetnetwerk ligt er momenteel stil.

Het zijn de vervelende consequenties van het bankroet twee maanden geleden van Rodin Broadband Groningen, dat sinds 2017 in opdracht van de provincie werkte aan de bouw van een internetnetwerk in de commercieel onrendabele buitengebieden.

Ook de aanleg van een glasvezelnetwerk in de dorpen door Rodins commerciële zusterbedrijf ViberQ is tot stilstand gekomen. Vorige week ging ViberQ failliet. Een faillissement met iets minder gevolgen voor de inwoners, omdat er in de dorpen vaak nog wel een alternatieve internetaanbieder is. Iets dat buiten de woonkernen vaak niet het geval is.

‘Bij de start van het project had iedereen een roze bril op’, blikt Rodin-directeur Verbarendse terug. Rodin Broadband won in 2017 de aanbesteding van Snel Internet Groningen, een paradepaardje van het toenmalige provinciebestuur. 4.500 ‘witte adressen’ in vooral het aardbevingsgebied zouden een snelle internetaansluiting krijgen.

Eindelijk zouden de bewoners zonder ergernis kunnen internetten en Netflixen, zouden scholieren hun huiswerkopdrachten kunnen verzenden en zouden boeren hun mestboekhouding normaal kunnen uitvoeren.

Commerciële partijen als KPN hadden geen trek in de klus en schreven zich niet eens in op de aanbesteding. Ze vonden het te risicovol en het zou ze nauwelijks wat opleveren.

Vijf miljoen euro aan subsidie kreeg Rodin van zowel de provincie Groningen als de Economic Board Groningen (EBG). Daarbovenop verstrekte de provincie nog een lening van dertig miljoen. Zes jaar later is de veertig miljoen euro grotendeels uitgegeven en heeft Rodin Broadband slechts 1.500 adressen aangesloten.

Ondanks de vele miljoenen was het volgens Verbarendse ‘een heel kwetsbare en risicovolle businesscase, gebaseerd op wensdenken’. Financieel gevaarlijk zelfs, meent hij: ‘Er zat heel weinig speling in, zelfs met de subsidies erbij zou je het project zo nooit hebben moeten uitrollen.’

Het budget van Rodin voor Snel Internet Groningen was overigens hoger dan de veertig miljoen die de overheden verstrekten. Want ook eigen financiers en de grootaandeelhouder in Rodin, het Europese fonds CEBF (Connecting Europe Broadband Fund), dat weer in handen is van de Luxemburgse investeringsmaatschappij Cube Infrastructure Managers, legden miljoenen op tafel.

Verbarendse, die in 2021 aantrad als directeur bij Rodin, wijst de betrokkenen van toen gezamenlijk als verantwoordelijk aan voor het echec van het project: de provincie, toenmalig gedeputeerde Patrick Brouns, de EBG, de bank die instapte en ook Rodin zelf, dat een veel te grote broek aantrok.

Verbarendse: ‘Rodin had zelf moeten zeggen dat het project een maatje te groot was. En de provincie met al haar ervaring met grote projecten had moeten beslissen om de opdracht niet aan een klein bedrijf als Rodin te gunnen. Ook de bank had kunnen zeggen dat het wel een hele spannende investering zou zijn. Maar het was een en al optimisme.’

Al snel bleek het leggen van kabels een stuk ingewikkelder was dan Rodin zich had voorgesteld. Vergunningen verkrijgen duurde lang, obstakels als wegen en kanalen bleken lastig te nemen en de grond zat vol met puin. Ook personeel bleek lastig te vinden, daar kwam corona nog overheen en materialen werden steeds duurder. ‘Het was killing, het kwam op een gegeven moment helemaal tot stilstand.’

Ook de publieke opinie zat tegen. ‘We hadden een slechte pers’, aldus Verbarendse. Inwoners begonnen te mopperen omdat ze lang moesten wachten op de beloofde snelle verbinding. Die bleek in veel gevallen ook geen glasvezelkabel te zijn, maar een straalverbinding.

Lokale (burger)initiatieven reageerden boos op de wervingspraktijk van Rodin. Dat ging op zoek naar internetklanten in de gebieden waar bijvoorbeeld Breedband Westerkwartier ook wierf. Doordat Rodin klanten wegtrok, zagen die lokale internetnetwerken de basis onder hun plan verdwijnen.

Vanaf een bepaald moment kon het bedrijf volgens Verbarendse werkelijk helemaal niks meer goed doen. ‘Dan hadden we een mast geplaatst nog zonder apparatuur erop en dan kregen we aan het eind van de dag telefoontjes van mensen nabij de mast met hoofdpijnklachten. Terwijl er alleen een ijzeren mast stond.’

Het illustreert hoe er naar het bedrijf werd gekeken, vindt Verbarendse. ’Het is natuurlijk van de zotte. We zouden in een heel andere flow hebben gezeten wanneer mensen ons een bosje bloemen hadden gebracht en zouden zeggen; fijn dat de mast er staat en we hopen dat we snel aangesloten worden.’

Toch is er wel wat gerealiseerd, benadrukt Verbarendse: ‘Er is een netwerk uitgerold. In heel het aardbevingsgebied is het project gebouwd, daarbuiten is ook de backbone (hoofdverbinding, red.) grotendeels aangelegd, evenals heel wat vertakkingen.’

Begin 2022 besloot Verbarendse het project ‘helemaal door te spitten’. Het leidde tot de slotsom dat de opdracht onuitvoerbaar was. ‘We konden het niet afmaken binnen de kaders die we hadden afgesproken. We hebben lang geprobeerd elkaar te vinden, de provincie, financiers uit alle hoeken, de aandeelhouder, wij. Dat is een serieuze zoektocht geweest en het was duidelijk dat alle partijen pijn zouden lijden. Rond mei kwamen we tot de conclusie dat er te weinig draagvlak was om door te gaan.’

Er zou sowieso extra geld moeten komen, er is gekeken naar het verkleinen van de omvang van het project, naar andere techniek voor de aanleg en de verbindingen. Het bleek allemaal geen soelaas te bieden.

De relatie tussen Rodin en opdrachtgever provincie Groningen verslechterende in die maanden. De provincie vond: contract is contract en Rodin diende zich aan de afspraken te houden. Er zat immers een kapitaalkrachtige aandeelhouder achter Rodin, waarom zou die niet bij kunnen springen?

Dieptepunt was de openlijke, onverkwikkelijke ruzie tussen de provincie en Rodin. De bekabelaar plaatste oktober vorig jaar een open brief in het Dagblad van het Noorden waarin het vroeg om meer tijd en geld.

‘Wij zijn geen flappentap’, reageerde gedeputeerde IJzebrand Rijzebol furieus. Vanaf dat moment gebeurde er eigenlijk helemaal niks meer rond Snel Internet Groningen. ViberQ was nog wel actief in de dorpen, maar ook dat verliep door geldgebrek stapvoets.

Alle bevoegdheden rond Rodin en Snel Internet Groningen zijn Verbarendse en zijn mede-directieleden momenteel uit handen genomen. Curator Jan Hein Mastenbroek is nu verantwoordelijk en op zoek naar een partij die de boedel en het netwerk dat Rodin heeft gebouwd wil overnemen.

‘Hij heeft het drukker dan ik’, stelt Verbarendse wat cynisch vast.

Hij kan zich niet voorstellen dat de provincie nu volledig de handen er vanaf trekt. Een deel van het netwerk ligt immers in de grond en er is nog wat geld over van de lening die Rodin zou ontvangen, want niet alles is uitgekeerd. Bovendien is het hoofddoel: een goede internetverbinding voor alle bedrijven en huishoudens op het Groningse platteland nog niet gehaald.

‘Ook de curator is zich er heel erg van bewust dat dit een belang heeft voor een grote groep mensen’, aldus Verbarendse. Klanten die al een aansluiting via Rodin hebben, hoeven zich volgens de curator geen zorgen te maken. Klanten die nog geen aansluiting hebben moeten zeker nog even geduld hebben.

Mastenbroek hoopt voor het einde van het jaar voor zowel het Rodin- als het ViberQ-netwerk een koper te hebben gevonden. Waarna de vraag op tafel ligt of en hoe de netwerken worden afgebouwd.