Wethouder Joostens met pensioen: ‘Bij één van mijn eerste vergaderingen zat minister Johan Remkes in de zaal’

De Delfzijlster blikt terug op zijn werkzame leven waarin hij van alles meemaakte. Van een schip dat de haven van Delfzijl binnenvoer met 5.000 kilogram hasj aan boord, tot het faillissement van Aldel.

Enkele dagen voor dit interview vragen we Joostens waar hij graag af wil afspreken, het liefst een plek die veel voor hem betekent. Hij hoeft er niet lang over na te denken: op de dijk bij het nieuwe strand van Delfzijl.

‘Ik fiets hier bijna elke dag. Het liefst ‘s avonds even een uurtje, als de zon ondergaat en er een roze gloed over de stad schijnt. Dat ziet er prachtig uit. Dit is wat mij betreft het mooiste plekje van Delfzijl’, zegt Joostens.

De havenstad is de afgelopen jaren flink veranderd en dat is misschien wel het duidelijkst te zien aan de kust. De dijk is verhoogd en ruim twee jaar geleden kwam er een nieuw, groter strand met een boulevard waar je kunt wandelen en fietsen.

‘Dit heeft natuurlijk jaren geduurd, maar je merkt dat inwoners nu weer trots zijn op hun stad. Vooral toen het fietspad klaar was. Mensen zijn hier heel erg positief over’, zegt Joostens.

Z‘n interesse voor een baan bij de politie ontstaat al op jonge leeftijd. Joostens zit op de basisschool als op een dag een politieagent in de klas op bezoek komt. ‘Hij vertelde over zijn werk als jonge diender. Dat vond ik toen heel erg interessant.’ Daarnaast werkt Joostens’ oom als vrijwilliger bij de politie. Die komt regelmatig met mooie verhalen thuis.

‘Ik heb altijd wel een gevoel van rechtvaardigheid gehad. Dat in combinatie met de verhalen van die politieagent en mijn oom hebben mij getriggerd om te solliciteren bij de politie’, vertelt Joostens. ‘Wel een grap: de agent die voorlichting gaf op school, kwam ik later weer tegen op mijn werk. Daar heb ik nog jaren mee samengewerkt.’

De sollicitatie bij de politie gaat niet van een leien dakje. Joostens moet allerlei keuringen ondergaan in Hilversum. ‘Ik zat in de trein op weg daar naartoe en hij stopte er niet. Ik bleek in de verkeerde trein te zitten. Ik dacht: wat moet ik nou dan?’

‘Gelukkig was ik niet de enige. Er zaten nog twee andere jongens in die ook naar de keuring moesten. Toen hebben we met z’n drieën een taxi besteld en zijn we naar Hilversum gegaan. We waren bijna twee uur te laat. De eerste sollicitanten waren alweer naar huis.’

Joostens mag toch door. ‘Bij gratie van de directeur kon ik nog meedoen met de keuringen. Ik rolde overal doorheen, dus dat ging gelukkig heel goed. Het begon met horten en stoten, maar ik heb daar echt een hele mooie carrière gehad.’

Joostens herinnert zich een grote drugsvangst in de jaren tachtig, aan boord van een schip. ‘Het schip zou eerst naar Zeeland, maar kwam op het laatste moment toch naar de haven hier in Delfzijl.’

‘Midden in de nacht hebben we het schip gecontroleerd en er bleek vijfduizend kilogram hasj in te zitten. Onlangs kwam in het nieuws dat er steeds meer drugsschepen in de noordelijke havens komen, maar dat had je toen dus ook al.’

Niet lang daarna is er opnieuw een drugsvangst, aan boord van een schip bij buurtschap Nansum, vlakbij Delfzijl. ‘De politie werd getipt door bewoners die ‘s nachts allemaal mensen met auto’s daar zagen rijden. Dat was niet pluis. Het was een jacht met negenhonderd kilogram hasj aan boord. Er zaten ook vuurwapens bij.’ Het zijn grote vangsten waar Joostens trots op is.

Wat de oud-politieagent zich ook nog goed herinnert, is de mishandeling van een hoogzwangere vrouw. Ze werd thuis mishandeld door haar man. ‘Hij was helemaal doorgedraaid. Het meubilair was kort en klein geslagen en de ruiten waren kapot. De vrouw zat onder de blauwe plekken. Die man was gigantisch agressief.’

‘We moesten enorm vechten om hem mee te krijgen. Op een gegeven moment kwam er een huisarts bij. We spraken af dat ik de man zou afleiden en dat de huisarts achter hem zou staan. Op het juiste moment drukte de arts een spuit door zijn broek heen, met een middel om hem rustig te krijgen. Dat hielp meteen. Het was heel bijzonder om dat mee te maken.’

Joostens houdt zich ook bezig met kleinere vormen van criminaliteit. Zo ziet hij het aantal fietsendiefstallen in de havenstad groter worden. Om dat een halt toe te roepen wordt een zogeheten inbraakteam geformeerd.

‘We hebben uiteindelijk duizenden fietsen van inwoners gegraveerd, zodat je kunt zien of een fiets gestolen is of niet. Dat was een geweldig succes.’ Later is Joostens ook tal van keren op radio en tv te zien als woordvoerder van de politie.

Het is 2006 als Joostens op de kandidatenlijst komt te staan van de ChristenUnie in Delfzijl. Er is in die periode veel politieke onrust. Burgemeester Maritje Appel (PvdA) stapt op na een conflict met haar wethouders, die vervolgens zelf ook vertrekken. Honderd inwoners zwaaien met witte zakdoeken voor het gemeentehuis, als teken dat ze schoon genoeg hebben van de bestuurscrisissen.

Bij de verkiezingen die volgen krijgt de ChristenUnie in Delfzijl vier zetels. De partij mag een wethouder leveren. Joostens krijgt de vraag of hij in het college van burgemeester en wethouders wil komen. Daar moet hij wel even over nadenken: ‘Je loopt een risico, maar ik was natuurlijk ook inwoner en dacht: dit moet beter kunnen.’

Vlak na de verkiezingen is er een extra raadsvergadering vanwege de politieke onrust. Joostens gaat op de publieke tribune zitten om te zien hoe dat verloopt. De toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Johan Remkes zit ook in de zaal. ‘Hij zei met een strenge blik tegen de raad: jullie moeten de rust weer terugbrengen. Hoe bijzonder is dat? Het gebeurt praktisch nooit dat een minister erbij zit.’

Joostens besluit de stap te maken en wethouder te worden van de toenmalige gemeente Delfzijl. Hij heeft een terugkeergarantie bij de politie. Mocht het niet goed gaan, dan kan hij dus weer terug naar zijn oude baan.

Hoe is de rust weer teruggekeerd? ‘We hebben als college de eerste jaren alle wijken en dorpen bezocht. We gingen wel twintig avonden per jaar op bezoek. In het begin kreeg je dan veel opmerkingen van boze inwoners, maar naar verloop van tijd wisten ze dat je er verandering in wil brengen. Dus uiteindelijk kwam de rust weer terug.’

Eén van de vervelende momenten in zeventien jaar wethouderschap van Joostens is het faillissement van Aldel. Eind 2013 vraagt de aluminiumfabriek faillissement aan. Daardoor komen vierhonderd werknemers op straat te staan. Velen wonen in de gemeente Delfzijl.

‘We hebben toen een mobiliteitscentrum opgezet, waar mensen naar ander werk of een opleiding werden begeleid’, vertelt Joostens. ‘De meesten hadden alleen maar werkervaring bij Aldel, dus ze konden niet zomaar ergens anders aan de slag.’

Het mobiliteitscentrum komt er dankzij het Rijk, het UWV, de voormalige gemeente Delfzijl en omliggende gemeentes. Het blijkt een succes: ruim zeventig procent van de werknemers kan ergens anders naartoe. ‘Eén oud-werknemer is bijvoorbeeld aan de slag gegaan op een booreiland bij Saudi-Arabië. Hoe verzin je dat, na twintig jaar Aldel ineens naar het Midden-Oosten. Dat vond ik zo knap.’

Als ander succes noemt Joostens de invoering van diftar in de nieuwe gemeente Eemsdelta. Inwoners betalen hun restafval nu per kilo en kunnen hun afval gescheiden inleveren. ‘In sommige gemeenten is dat een enorm gedoe geweest. Bij ons is dat rustig verlopen. De meerderheid wilde dit systeem en dat is gelukt.’

Een recent besluit waar de nodige kritiek op komt, is het stoppen met de nieuwbouw van theater De Molenberg in Delfzijl. Het huidige gebouw is veertig jaar oud en aan vervanging toe. Het zou samen met de bibliotheek en cultuurinstelling IVAK in een nieuw complex komen.

De gemeente Eemsdelta heeft 23 miljoen euro voor het project begroot. Vanwege het coronavirus en de oorlog in Oekraïne zou de bouw negen miljoen euro duurder uitvallen. Dat is teveel; Joostens trekt begin dit jaar de stekker uit het plan.

‘Ik vond dat één van mijn lastigste besluiten. Wat is verstandig? Zou het bij negen miljoen euro extra blijven? Of zou het wel twaalf, dertien of veertien miljoen euro duurder worden? Dat zou een molensteen om de nek van de nieuwe gemeente worden, dat is onverantwoord’, zegt Joostens.

Had hij niet eerder moeten beginnen met de uitvoering van het project, voordat de prijzen zo hard op zouden lopen? ‘Nee, dat kon niet. Toen hadden we nog niet eens een voorlopig ontwerp, alleen maar schetsen. En je wilt het ook niet vlak voor een herindeling doen. Als het veel duurder zou uitvallen, zou dat een blok aan het been van de nieuwe gemeente zijn geworden.’

Het plan is inmiddels terug naar de tekentafel. Eemsdelta wil het cultuurcomplex combineren met een plek waar ambtenaren, college en raad kunnen werken: een huis van cultuur en bestuur. De komende maanden laat de gemeente een haalbaarheidsonderzoek hiernaar doen. ‘Als het huis van cultuur en bestuur er komt en over een jaar of vijf klaar is, kun je denk ik concluderen dat dit een goede stap is geweest.’

Nu de meeste grote projecten van Joostens zijn afgerond, vindt hij het een goed moment om te stoppen. ‘Het is een drukke baan met veel stukken lezen, ook ‘s avonds en in het weekend. Dat heb ik met plezier gedaan, maar nu heb ik behoefte aan rust in mijn leven. Het is tijd om andere leuke dingen te gaan doen.’

Joostens wil meer tijd doorbrengen met zijn kinderen, kleinkinderen en zijn vrouw Anita. Ze hebben sinds enkele jaren een camper. ‘We willen graag een aantal mooie ritten maken, onder andere naar Berlijn, Praag en Katowice (Polen, red.). Dat zijn prachtige steden. Vroeger moesten we tijdens de zomervakantie weg, nu kan dat ook in het voor- en najaar.’

Joostens gaat het contact met de mensen missen. ‘Met de ambtenaren, met het college, met de raad en natuurlijk met de bevolking.’ Maar de Delfzijlster kan met een goed gevoel zijn pensioen in gaan. ‘Ik laat de gemeente met een gerust hart achter.’

Joostens is op 1 september officieel met pensioen gegaan. Komende woensdag neemt hij afscheid van de gemeente Eemsdelta met een receptie. Zijn opvolger, David de Jong, is afgelopen woensdag geïnstalleerd.