RUG-econoom concludeert na Prinsjesdag: 'Den Haag knuffelt het Noorden, maar beloften zijn vaak 'gratis bier''

Voor de nog tamelijk verse directeur Agnes Mulder van werkgeversorganisatie VNO-NCW MKB Noord was deze Prinsjesdag wat gemakkelijker dan die in de afgelopen jaren. Ze bekleedt de functie sinds juni en dit keer kon ze het hoedjesritueel overslaan dat ze als Tweede Kamerlid voor het CDA jaarlijks meebeleefde. Geen ingewikkelde toestanden voor Mulder, maar voor het eerst gewoon zonder hoedje. ‘Al heb ik thuis een hele collectie liggen.’

Hoedjes waren verder zeker niet het thema op het Prinsjesdagdiner dat de werkgevers traditiegetrouw organiseren. Deze keer in De Nieuwe Kolk in Assen. Econoom en hoogleraar aan de RUG Harry Garretsen was uitgenodigd om de Miljoenennota vanuit noordelijk perspectief te beschouwen. Hij zag weinig reden er een juichverhaal van te maken.

‘Misschien ben ik wat somber’, stelde Garretsen zelf vast. Maar hij had er zijn redenen voor.

‘De regio, en vooral het Noorden zijn in. Dat valt op. Zeker Groningen wordt vaak genoemd’, aldus de hoogleraar International Economics & Business. De provincie kwam opnieuw aan bod in de troontrede, maar ook in de partijprogramma’s is veel aandacht voor deze regio.

Dat klinkt mooi, maar wat Garretsen eveneens constateert is dat partijen de regio bijna overladen met mooie woorden en fraaie beloften. ‘Het Noorden wordt geknuffeld, maar waar dat toe leidt is een vraagteken. Nieuwe Haagse leiders sorteren voor op teleurstellingen bij kiezers.’

‘Het gevaar is, niet voor het eerst, dat er heel veel wordt beloofd, maar dat het gewoon niet allemaal kan worden waargemaakt.’ Ook omdat het komende kabinet op zoek moet naar een jaarlijkse bezuiniging van 17 miljard euro, benadrukte Garretsen. Een groep topambtenaren kwam vorige week met dit getal, dat onvermijdelijk snijden in de staatsbegroting betekent. En dat is nou eenmaal moeilijk te verenigen met allerlei zonnige vooruitzichten.

Veel partijen hanteren de ’gratis bier-variant’, meent Garretsen. ‘Ze presenteren allerlei plannen zonder dat duidelijk is hoe die waargemaakt kunnen worden.’ Heel wat partijen laten hun programma’s ook niet meer doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). Garretsen vindt dat die plannen om die reden niet eens meer serieus te nemen zijn. ‘Doorrekenen is een hygiënetoets. Het maakt plannen controleerbaar en vergelijkbaar.’

Het is maar goed dat de vaderlandse economie op zich gezond is, ondanks corona, oorlog en inflatie, sprak Garretsen de circa 150 werkgevers in de zaal wat moed in. ’Maar er liggen grote opgaven voor klimaat, stikstof, zorg en armoede. Terwijl de begrotingsruimte afneemt. De tijd waarin overal een fonds voor kon worden opgezet is voorbij.’

Zijn boodschap: stop met beloften doen. Laat politici nu eerst uitvoeren wat er afgelopen jaren aan plannen is bedacht en waar geld voor is gereserveerd, zoals voor de energietransitie en het stikstofdossier. ‘Minder beloven, meer doen.’

Aan bod kwam ook de regeldruk waar ondernemers, of misschien wel de hele maatschappij mee is opgezadeld volgens sommigen. Ook geen onderwerp waar je een gezellig diner mee opvrolijkt, maar het zit veel ondernemers nou eenmaal hoog.

Ook op dit vlak zijn door opeenvolgende kabinetten tal van beloften gedaan, zonder dat er wezenlijk iets is veranderd. Ondanks bijvoorbeeld het werk van het Adviescollege Toetsing Regeldruk, waarvan voorzitter Marijke van Hees op de bijeenkomst in Assen kwam vertellen dat bij iedere nieuwe regel wordt gekeken of het nodig is die in te voeren.

Ondanks de adviezen van het toetsingscollege houden ministeries bij het invoeren van nieuwe regels nog altijd te weinig rekening met de gevolgen voor ondernemers, zei Van Hees. Die zijn steeds meer tijd en geld kwijt aan het bijhouden en voldoen aan regelgeving. Of, zoals een ondernemer in de nazit verzuchtte: ‘Reken maar dat het nog ingewikkelder gaat worden.’