Cultuurinstellingen hebben last van hoge energieprijzen: ‘Hopelijk krijgen we wat terug van de gemeente’
30 september, 09:00 • 6 minuten leestijd
De hoge energieprijzen van de afgelopen tijd spelen ook cultuurorganisaties parten. Zo houdt Forum Groningen voor dit jaar rekening met een verlies van zeker een miljoen euro. Andere instellingen hebben er eveneens last van; de een meer dan de ander.
‘We hadden al rekening gehouden met een verlies, omdat we met een grote verbouwing bezig zijn’, zegt directeur Willem de Kok van Martiniplaza. De zuidkant van het complex is door de verbouwing tot begin volgend jaar niet te gebruiken. Daardoor zijn er minder inkomsten.
De Kok: ‘Op zich niet erg, het gaat om een investering en zo’n tijdelijk verlies calculeer je in. Maar nu komt daar voor dit jaar nog eens 600.000 euro aan gestegen energiekosten bij. Dat werk je niet zomaar weg.’
Hoge inflatie
Niet alleen bij Forum Groningen is de hoge inflatie voelbaar. Ook bij Martiniplaza is dat het geval. De Kok: ‘Loonkosten, schoonmaak, beveiliging: alles wordt duurder. Dat kun je nooit direct doorberekenen. Je loopt er altijd achteraan.’
Extra tegenvaller was het faillissement van Donar, dat Martiniplaza als thuishaven heeft. Openstaande schulden van de basketbalclub bleken daardoor op slag oninbaar.
Tonnen verlies
Al met al rekent De Kok voor dit jaar op een verlies dat in de tonnen loopt. ‘We hebben tien goede jaren gedraaid, dus we kunnen het dragen. Maar zo’n jaar als dit moet je niet te vaak hebben.’
Net als zijn collega Dirk Nijdam van Forum Groningen rekent de Martiniplaza-directeur op een compensatie van de gemeente: ‘We hebben een aanvraag ingediend. Hopelijk krijgen we wat terug.’
Schuiven met budgetten
De gestegen energieprijzen zitten ook het Groninger Museum in de weg. ‘We moesten een nieuw energiecontract afsluiten, juist toen de prijzen op een piek waren’, zegt zakelijk directeur Esther Moesker. ‘In plaats van drie ton zijn we dit jaar 800.000 euro kwijt aan energie, een half miljoen meer dus.’
We kunnen dit jaar minder aankopen doen
Die tegenvaller heeft het museum opgevangen door met budgetten te schuiven: ‘We hebben een deel van het geld, dat is bestemd voor nieuwe aankopen, voor de energielasten gebruikt’, legt Moesker uit. ‘We kunnen dit jaar dus minder aankopen voor onze collectie doen.’
Tekst gaat onder het kader verder.
Vooral koelen
In het Groninger Museum zijn alle lampen inmiddels vervangen door ledverlichting. Naast een zuiniger verbruik is er nog een voordeel, legt zakelijk directeur Esther Moesker uit: ‘Ledlampen geven geen warmte af. Daarom hoeven we in de zalen minder te koelen. Daar zijn we meer geld aan kwijt dan aan verwarmen. Voor het behoud van de kunstwerken mag de temperatuur niet te hoog worden.’
In het Groninger Museum zijn alle lampen inmiddels vervangen door ledverlichting. Naast een zuiniger verbruik is er nog een voordeel, legt zakelijk directeur Esther Moesker uit: ‘Ledlampen geven geen warmte af. Daarom hoeven we in de zalen minder te koelen. Daar zijn we meer geld aan kwijt dan aan verwarmen. Voor het behoud van de kunstwerken mag de temperatuur niet te hoog worden.’
Om de ergste nood te lenigen is de gemeente inmiddels bijgesprongen. Het museum heeft voor de periode december 2022 - april 2023 een vergoeding gekregen voor de gemaakte extra energiekosten. Moesker: ‘Over de rest van het jaar zijn we nog in gesprek met de gemeente.’
Net als bij Martiniplaza gloort er licht aan het eind van de tunnel. Naar verwachting vallen de tarieven volgend jaar ook voor het museum lager uit. ‘Dat komt ook omdat we nu met andere organisaties via een platform gezamenlijk energie inkopen. Voorheen deden we dat zelf’, aldus Moesker.
Tekst gaat onder het kader verder.
Beperkte steun uit Den Haag
Het kabinet heeft in 2022 besloten voor de komende jaren extra geld aan gemeenten te geven om publieke en maatschappelijke instellingen te compenseren voor hoge kosten. Naast energielasten gaat het daarbij bijvoorbeeld om gestegen loonkosten.
Het kabinet heeft in 2022 besloten voor de komende jaren extra geld aan gemeenten te geven om publieke en maatschappelijke instellingen te compenseren voor hoge kosten. Naast energielasten gaat het daarbij bijvoorbeeld om gestegen loonkosten.
Het geld is niet alleen bedoeld voor culturele instellingen, maar ook voor scholen en andere niet-commerciële instellingen. Voor veel, zo niet alle gemeenten zal het te weinig zijn om alle aanvragen toe te kennen.
Zo krijgt de gemeente Groningen voor volgend jaar twee miljoen euro (aflopend naar 1,8 miljoen in 2027). Op het stadhuis wordt momenteel druk overlegd over hoe dit geld zo eerlijk mogelijk te verdelen en hoeveel uit eigen zak kan worden bijgelegd. Het college van B & W informeert hierover binnenkort de gemeenteraad.
In Delfzijl hebben ze het al afgehandeld. Directeur Daniël Wever van theater De Molenberg is in zijn nopjes: ‘We hebben 10.000 euro compensatie van de gemeente gekregen. Dat is 75 procent van de extra energiekosten die we hebben gemaakt over het afgelopen seizoen.’
Snel en ruimhartig
De directeur van De Molenberg ligt weleens in de clinch met het gemeentebestuur van Eemsdelta, maar in dit geval is hij vol lof: ‘Dat hebben ze snel en ruimhartig gedaan. Niets dan complimenten.’
De gestegen loonkosten voor zijn medewerkers vormen geen probleem, zegt hij: ‘Daar had ik al rekening mee gehouden met het opstellen van de begroting.’
Wever is nog bezig met het opmaken van de jaarrekening over het voorbije theaterseizoen, maar hij verwacht een plus van ongeveer 30.000 euro. ‘Toen het seizoen begon, kwamen we net uit de coronaperiode. Maar vanaf begin 2023 draaien we weer goed.’
'Gewoon mazzel'
Ook bij theater Het Kielzog in Hoogezand is er geen reden voor paniek, zegt directeur Ids Dijkstra: ‘Wij zitten in een gebouw dat is aangesloten op een warmtenet. Bovendien liften we mee met het langjarige energiecontract dat de gemeente heeft afgesloten.’
Kortom, Dijkstra ligt niet wakker van de gestegen energieprijzen. ‘Dat heeft niets te maken met slim ondernemerschap, het is gewoon mazzel’, geeft hij eerlijk toe.
De gestegen loonkosten vormen ook geen probleem, zegt Dijkstra: ‘Daar houd je gewoon rekening mee.’ Hetzelfde geldt voor de huur die de gemeente in rekening brengt: ‘De huur stijgt elk jaar met een paar procent. Dat is niets bijzonders.’
We verwachten volgend jaar zo'n anderhalve ton meer kwijt te zijn
Scherp aan de wind zeilen
Bij Cultuurhuis De Klinker in Winschoten gaan ze vanaf januari volgend jaar aanzienlijk meer betalen voor gas, water en licht. Directeur Robert Bangma: ‘Tot nu toe hebben we een gunstig energiecontract, maar dat loopt eind dit jaar af. We verwachten volgend jaar zo’n anderhalve ton meer kwijt te zijn.’
Toch is er geen man overboord, zegt Bangma. Hij heeft voor volgend jaar een sluitende begroting kunnen maken. ‘We hebben afgelopen seizoen heel veel kaarten verkocht. En dat merk je direct aan de horeca-omzet. Voor volgend jaar verwacht ik hetzelfde.’
Voor de rest is het een kwestie van scherp aan de wind zeilen, want uiteraard stijgen ook in Winschoten de kosten. ‘Maar we hoeven onszelf niets te ontzeggen’, aldus Bangma.
Vestzak-broekzak
Bij vanBeresteyn in Veendam zijn de energielasten met ongeveer 50.000 euro toegenomen, schat directeur Jos Kraan. ‘Het is moeilijk te zeggen, omdat er ook andere instellingen in het gebouw zitten. Die kosten worden volgens een vaste verdeelsleutel doorberekend.’
We letten erop het licht niet aan te laten als dat niet nodig is
Voor zijn theater heeft de prijsstijging geen directe gevolgen, legt Kraan uit: ‘Wij zijn een gemeentelijke instelling. Dus dat is een kwestie van vestzak-broekzak. Bovendien heeft ons pand energielabel A. We hebben bijvoorbeeld overal vloerverwarming. Toch zijn we nu wel scherp op ons stookgedrag en we letten erop het licht niet aan te laten als het niet nodig is.’
'Geen noodsignalen'
Ook voor Theater Geert Teis in Stadskanaal, dat eveneens een gemeentelijke instelling is, lijkt er weinig aan de hand. ‘Ik ben sinds begin september in dienst, dus ik weet het fijne nog niet van’, zegt directeur Riëtte Kruize. ‘Maar ik heb van de gemeente geen noodsignalen ontvangen.’
Einde levensduur
Bij de Stadsschouwburg en cultuurcentrum De Oosterpoort valt weinig meer te besparen op energiekosten, laat woordvoerder Renate Meijering namens gemeentelijke organisatie SPOT Groningen weten. Alle kostenbesparende maatregelen, die uit kunnen, zijn genomen.
‘Nog meer besparen op energie is voor ons niet mogelijk’, aldus Meijering. ‘De Oosterpoort is aan het einde van zijn levensduur. Gezien de sterfhuisconstructie kunnen investeringen niet meer terugverdiend worden. De Stadsschouwburg is een rijksmonument, waardoor de mogelijkheden voor verduurzaming beperkt zijn.’
