Ereschuld? Geef elke Groninger 13.000 euro

Het is natuurlijk oud nieuws, maar Den Haag heeft vastgesteld dat er een ereschuld is. Een ereschuld aan het gaswinningsgebied. Direct is er vanuit bestuurlijk Groningen een lobby opgestart. Dat heeft geleid tot een flinke pot geld.

Dertig jaar lang komt er elk jaar 250 miljoen voor het aardbevingsgebied. 7,5 miljard dus. Dat is extra geld bovenop de schadeafhandeling. Het is bedoeld voor de toekomst, de sociale samenhang en de leefbaarheid van Groningen. Dus buitelt iedereen over elkaar heen met grote plannen, vergezichten en stippen op de horizon. Het lijkt bijna wel alsof het geld al verdeeld is.

Maar aan wie is nu die ereschuld? Voor wie is het geld bedoeld? De partijen die altijd al het geld hebben verdeeld - Nationaal Coördinator Groningen (NCG), Nationaal Programma Groningen (NPG), gemeenten en provincie - staan alweer in de startblokken om dit geld uit te geven. En de grote kennisinstellingen en bedrijven staan tegelijkertijd alweer klaar om het te ontvangen. Maar zijn dat wel de partijen die het beste kunnen bepalen wat in Groningen nodig is? Waar is de Groninger in dit verhaal?

Bestuurders zeggen dat het bij hen in goede handen is. Zij zijn immers zelf ook Groninger. Dat klopt. Het probleem is echter dat niet alle Groningers bestuurders zijn. Zij kunnen dus niet zelf bepalen wat er gebeurt op dit moment. En dat is zonde. Groningers herkennen zich niet in de huidige plannen, voelen zich niet alsof ze vertrouwd worden en hebben weinig grip op waar het geld dat voor hen bedoeld is heen gaat.

Daarom is het tijd om het over een andere boeg te gooien. Laat de Groningers zelf het geld verdelen. En dat is gek genoeg niet zo ingewikkeld.

Je deelt het bedrag dat jaarlijks beschikbaar is door alle inwoners, en die krijgen dat gewoon. Dat maakt het heel overzichtelijk. Het idee is dat mensen zelf gaan bepalen waar het geld voor nodig is. Zonder allerlei regelingen en parameters, want die leiden alleen maar tot meer bureaucratie en dus kosten.

Natuurlijk is het idee niet nieuw, maar het wordt nu wel tijd om het gewoon te doen. De nieuwe regeling van het IMG [het Instituut Mijnbouwschade Groningen vergoedt zo'n 36.000 Groningers 1.500 tot 5.000 euro per persoon voor immateriële schade, red.] is een goed voorbeeld van dat het blijkbaar ook gewoon kan (hoewel ook hier weer mensen die al in een andere regeling vallen weer buiten de boot vallen), ook al gaat het hier over ander geld dan waar we het in dit stuk over kunnen hebben.

Belangrijk: het uitgangspunt is dat het helemaal niet om geld gaat, ook al praten we de hele tijd over euro’s. Het gaat over autonomie (zelf kunnen beschikken en beslissen) en vertrouwen. En dat betekent niet dat je het per se in je eentje uit gaat geven. Je kunt er ook voor kiezen om samen met anderen op te trekken en een grotere pot te maken. Voorbeelden genoeg van hoe dat nu al gebeurt. Gemeenschappelijke woonplekken zoals Woldwijk of de slager in Uithuizermeeden die door het dorp open is gehouden. Of je koopt er gewoon een koelcel vol snickers voor. Dat mag natuurlijk ook.

Organisaties beslissen niet langer wie er mee mag doen wanneer je je aan hun criteria houdt: de mensen kiezen zelf bij wie ze zich willen aansluiten. De rollen worden omgedraaid. We zien wel waar we uitkomen. De eerste stap is duidelijk, de bestemming nog open.

Natuurlijk zullen er ook met deze aanpak dingen mis gaan. Maar het is moeilijker om het slechter te doen dan het nu gebeurt: volgens de landelijke rekenkamer gaat nu tot meer dan 70 procent van het uitgegeven geld verloren aan kosten. En het wordt gebruikt voor zaken waar de gemeenten zelf al verantwoordelijk voor zijn. Om nog maar te zwijgen over het vertrouwen dat er is in de huidige gang van zaken.

Het is dus geen tijd voor nieuwe plannen volgens het oude recept, maar tijd om verder te gaan met wat er al is en met de ideeën die er al zijn. Er is namelijk heel veel om op voort te bouwen. En we weten als Groningers zelf heel goed waarop voortgebouwd kan worden, dat hoeven organisaties of overheden niet voor ons te beslissen.

Dus hoe gaan we dit doen? Op dit moment wonen er 596.163 mensen in Groningen. Dus stel, er is 7,5 miljard, dan krijgt elke Groninger een kleine €13.000. Zonder dat je kijkt naar regio of andere paramaters, want ook dat berekenen en beargumenteren kost weer geld dat niet aan Groningen uitgegeven wordt. Natuurlijk verstrek je het geld met een paar mooie aanbevelingen voor wat je ermee zou kunnen doen, zodat Groningen geen 100% Snicker-regio wordt.

En het volgende is een beetje vreemd om in een stuk waarin je aangeeft dat bestuurders minder moeten beslissen, maar: bestuurders, geef de Groningers de ruimte.