Tijd voor een democratische organisatiestructuur bij FC Groningen? 'Discussie beginnen'

50+1 houdt kort gezegd in dat een club altijd de meerderheid van de aandelen in eigen bezit houdt en deze nooit kan verkopen. Daardoor houdt ‘de club’ altijd zelf zeggenschap in eigen hand en geef je het niet weg aan een rijke investeerder.

‘De club tussen aanhalingstekens, want de grote vraag is: wie of wat is de club en van wie is die eigenlijk? Dat is in het Duitse model een vereniging van leden, eigenlijk net als alle voetbalclubs bij je in de buurt. Of de ijsvereniging of de tennisclub. Het zijn vaak alle seizoenkaarthouders, iedereen met een sponsorovereenkomst en mensen die speciaal lid worden omdat ze zich verbonden voelen met de club’, legt De Jonge uit.

Ons Groningen, ontstaan in 2018, is voorstander van een aparte vereniging van leden die bijvoorbeeld de posities van de Raad van Commissarissen (RvC) democratisch kan bepalen. Dat is op dit moment niet het geval en daar zit een groot pijnpunt, meent De Jonge. Dat kan anders, vindt hij.

‘Neem de huidige situatie bij de FC. Er staan twee nieuwe posities in de RvC open; een voorzitter en een financiële man worden gezocht. In het 50+1-model zijn er bij wijze van spreken drie mensen die het financiële gedeelte willen doen. Zij presenteren zich dan tijdens een ledenvergadering.'

'En dat kan echt niet iedereen zomaar doen: je zit wel vast aan een profiel waar je aan moet voldoen. Je hebt mensen met kwaliteiten nodig en die geven elk hun visie tijdens een presentatie. En dan wordt gekozen wie die financiële man wordt. De meerderheid van de RvC-leden wordt dan op deze manier gekozen. Het wordt daardoor democratischer. En nee, supporters gaan niet over het beleid, want de RvC stelt net als nu de directie aan en die gaat over het beleid’, legt De Jonge uit.

De huidige organisatiestructuur van FC Groningen bestaat uit drie lagen. De eerste, onderste laag, is de club zelf met aan de leiding Wouter Gudde, die uiterlijk tot het einde van het seizoen aanblijft. Daarboven zit de RvC, een controlerend orgaan dat onder meer toeziet op het beleid van de club. Boven de RvC zit nog een orgaan, de Stichting Houdstermaatschappij van Aandelen FC Groningen, kortweg het stichtingsbestuur.

De Jonge: ‘Dat bestuur beheert de aandelen. Leden van het stichtingsbestuur worden ook gevraagd door elkaar. Daar zit een heel link iets in: na drie jaar treedt een lid af. Het bestuur zorgt zelf voor opvulling van de ontstane vacature. Dat gaat gewoon op vraag, er is geen sollicitatieprocedure. Je kunt een situatie krijgen dat twee leden iedere drie jaar een soort stroman kiezen en die na drie jaar weer vervangen. Dan kunnen ze zelf levenslang in het bestuur zitten.’

Het stichtingsbestuur is kortom een heel machtig orgaan binnen de club. ‘Zij kunnen (met instemming van de gemeente) de club verkopen, zij benoemen de RvC en de directie van de club. Dit terwijl er geen transparante en democratische procedure is hoe het bestuur samengesteld wordt’, zegt De Jonge.

Verslaggever Stefan Bleeker haalt in De Koffiecorner het voorbeeld aan van Edward Wielens, die in het verleden lid was van de RvC van FC Groningen. ‘Daar stopte-ie omdat hij daar drie jaar zat. Hij werd toen lid van het stichtingsbestuur en is begin dit jaar teruggetreden na publicatie van Sikkom over misstanden van Wielens met onjuiste energielabels bij verhuurmaatschappij Pronkjewail.'

'Wielens was een van de investeerders destijds in Ritsu Doan', vervolgt Bleeker. 'Als RvC-lid heb je invloed op transfers, omdat je formeel toestemming geeft op het moment dat een transfer doorgaat. Dus Wielens had eigenlijk zeggenschap over zijn eigen investering. Die man had dus zomaar, nu, belangrijke mensen binnen de club kunnen kiezen. Dat lijkt mij niet wenselijk. Gelukkig is hij weg, ik denk dat dat een zegen is.’

‘Het gekke is’, vervolgt Bleeker, ‘als we teruggaan naar de tijd dat Wielens commissaris was en hij investeerde met Pronkjewail in Doan, wie was toen de voorzitter van de RvC? Arie Wink. Wie gaat nu over de nieuwe commissarissen? Arie Wink. Het is best wel zorgwekkend dat een burgemeester van Assen (Marco Out, red.), een voormalige gemeentesecretaris (Arie Wink, red.) en een advocaat (Peter Yspeert, red.) nu moeten beslissen wat het beste is voor een voetbalclub. Ik vind dat best wel gek.’

De Jonge noemt de invloed van het college van burgemeester en wethouders ook een pijnpunt in de huidige organisatiestructuur. ‘Waarschijnlijk is er geen club in Nederland waar de gemeente zoveel te zeggen heeft als in Groningen. Die kan onder voorwaarden de leden van de Houdstermaatschappij ontslaan, ze hebben een vaste zetel in de RvC en mogen uiteindelijk ook bepalen of de directeur geschikt is voor FC Groningen.'

'Als gemeenteraad moet je je echter afvragen of deze invloed van een college van B en W wel wenselijk is. Een commerciële organisatie als een betaald voetbalclub ligt feitelijk compleet in handen van de gemeente', aldus De Jonge.

Hoe zou een betaald voetbalclub volgens Ons Groningen dan wel georganiseerd moeten zijn? De Jonge: ‘Daarvoor hoef je het wiel niet uit te vinden. In Duitsland is het een licentie-eis dat een club de meerderheid van de aandelen (en dus de zeggenschap) in eigen handen houdt. Dit wordt in de statuten vastgelegd: de 50+1-regel.'

'Zo’n club heeft een vereniging met leden die deze aandelen beheert. Een Houdstermaatschappij zeg maar, maar dan met mensen die lid zijn. Leden zijn meestal seizoenkaarthouders, sponsoren, maar ook mensen die een band voelen met de club. Reden waarom men dit in Duitsland heeft geregeld is de gedachte dat voetbal zo’n grote maatschappelijke rol heeft, dat het niet het speeltje van rijke mensen mag worden.’

Niet alleen Ons Groningen vindt de 50+1 een goed model. Het Europees Parlement heeft in 2017 aangegeven dat dit voor betaald voetbalorganisaties de beste manier is. ‘Het Europese Parlement roept dus clubs en bonden op om dit te onderzoeken en eventueel toe te passen. Belangrijk stukje hierin is ook dat leden controle over hun club moeten houden.’

Ons Groningen hoopt dat FC Groningen de eerste club in Nederland wordt waarbij de organisatiestructuur anders wordt ingericht. ‘We doen het nu nog vanuit kracht en niet vanuit de situatie dat je financieel zo zwak staat dat je niet anders kunt. Zoals Donar afgelopen zomer. Dat is een mooie constructie geworden, maar dat was uit nood.’

Volgens Bleeker is die nood er op dit moment wel degelijk ook bij FC Groningen. ‘De club staat er beroerd voor. Je moet geen crisis onbenut laten om eens iets in gang te zetten. Het zegt alles dat de club vorige week een statement naar buiten heeft gebracht waarin staat dat op dit moment discussies over de structuur en organisatie niet aan de orde zijn. In plaats van dat ze eerst gaan luisteren en praten met mensen en dan een afweging maken, wordt direct weer gezegd: 'gaan we niet doen, punt, klaar’.’

De Jonge beseft dat een bestuursverandering tijd nodig heeft. ‘Je hebt nu snel nieuwe RvC-leden en een nieuwe directeur nodig. Zo’n omvorming heeft wel tijd nodig. Daarom is het goed dat we deze discussie beginnen. Maar het stichtingsbestuur kapt dat weer af door te zeggen dat het nu niet gaat gebeuren. Tja, als je in die selecte groep zit ben je daar misschien op tegen omdat je je baantje kwijtraakt…'

50+1-model of niet, volgens Bleeker valt of staat een organisatiestructuur met de juiste mensen op de juiste plek. ‘Want ook in het 50+1-model gaat het om de goede mensen. De afgelopen jaren hebben bij FC Groningen te veel mensen die niet goed waren op belangrijke posities gezeten, en die zitten er op dit moment nog steeds. Dat is het belangrijkste binnen de organisatie: dat er weer goede mensen komen en dat geldt voor elk model dat je gaat uitrollen.’