Derivaten? Waar gaat dat over?
Swaps, opties, futures en renteswaps. Financiële abracadabra waar alleen een specalist nog wat van kan brouwen. Groningen Seaports, de beheerder van de industrie- en havengebieden in de Eemshaven en Delfzijl, is ermee het schip in gegaan.
Waren de renteswaps te ingewikkeld om te doorgronden of werden de risico's niet goed ingeschat? Wat zijn dat nou eigenlijk rentederivaten? Hieronder een beknopte uitleg.
1 Wat is een derivaat?
Er zijn allerlei financiële producten, van spaarrekening tot obligatie tot aandeel. Derivaten zijn hiervan afgeleide financiële constructies. Ze ontlenen hun waarde aan de waarde van een ander goed. Dat kan een aandeel zijn of bijvoorbeeld olie of graan. Dat andere goed noemen we de onderliggende waarde.
Een derivaat biedt de kans om te handelen in de onderliggende waarde, vaak via zeer ingewikkelde constructies. Ze zijn bedoeld om een hoger rendement te behalen of risico's af te dekken. Bekende derivaten zijn opties, futures, of (rente)swaps.
2 Wat is er mis met derivaten?
Derivaten worden vooral in verband gebracht met de Haagse woningcorporatie Vestia. Die gebruikte derivaten niet om risico's af te dekken, maar wilde er geld mee verdienen door speculatie, wat jammerlijk eindigde in een kolossaal verlies. De risico's van speculeren met derivaten zijn hoog. Derivaten zijn echter ook nuttig om risico's af te dekken of te delen.
3 Wat heeft Groningen Seaports voor derivaten afgesloten?
Groningen Seaports had veel geld nodig voor het doen van investeringen in havenuitbreiding en bouwrijp maken van grond voor onder meer de bouw van energiecentrales. In totaal ging dat om 275 miljoen euro. Daarvan is 210 miljoen euro afgedekt met rentederivaten. Seaports dekte zich via de derivaten in tegen een stijging van de variabele rente. Bij een stijging van de rente boven een bepaald niveau stijgen, betaalt de bank de extra kosten. Maar als de rente laag blijft of daalt, krijgt de bank juist geld. De rente is de laatste jaren gedaald naar een historisch laag punt.
4 Welke risico's loopt Groningen Seaports?
Groningen Seaports heeft door de rentedaling al veel geld moeten afboeken. Midden 2014 was de negatieve waarde van het derivaat opgelopen tot bijna 53 miljoen euro. Dat geld heeft Seaports vanuit de reserves geparkeerd op een rekening. In het ergste geval loopt de strop voor Groningen Seaports op tot 90 miljoen euro. Dat geld moet Groningen Seaports ophoesten wanneer de bank Société Generale het opeist. Dat kan bij het aflopen van het derivatencontract, in 2042. Nu er al zoveel is afgeboekt op het derivaat kan de bank het contract eenzijdig opzeggen en moet Seaports afrekenen.
Aan de andere kant, mocht de rente gaan stijgen, dan boekt Seaports een winst.
Groningen Seaports had veel geld nodig voor het doen van investeringen in havenuitbreiding en bouwrijp maken van grond voor onder meer de bouw van energiecentrales. In totaal ging dat om 275 miljoen euro. Daarvan is 210 miljoen euro afgedekt met rentederivaten. Seaports dekte zich via de derivaten in tegen een stijging van de variabele rente. Bij een stijging van de rente boven een bepaald niveau stijgen, betaalt de bank de extra kosten. Maar als de rente laag blijft of daalt, krijgt de bank juist geld. De rente is de laatste jaren gedaald naar een historisch laag punt.
4 Welke risico's loopt Groningen Seaports?
Groningen Seaports heeft door de rentedaling al veel geld moeten afboeken. Midden 2014 was de negatieve waarde van het derivaat opgelopen tot bijna 53 miljoen euro. Dat geld heeft Seaports vanuit de reserves geparkeerd op een rekening. In het ergste geval loopt de strop voor Groningen Seaports op tot 90 miljoen euro. Dat geld moet Groningen Seaports ophoesten wanneer de bank Société Generale het opeist. Dat kan bij het aflopen van het derivatencontract, in 2042. Nu er al zoveel is afgeboekt op het derivaat kan de bank het contract eenzijdig opzeggen en moet Seaports afrekenen.
Aan de andere kant, mocht de rente gaan stijgen, dan boekt Seaports een winst.
5 Welk risico loopt de provincie?
Groningen Seaports viel voorheen onder direct bestuur van de provincie Groningen en de gemeenten Eemsmond en Delfzijl. Na de verzelfstandiging in 2013 kwam de organisatie meer op eigen benen te staan. De banken dwongen echter een borgstelling door de provincie en de gemeenten af. Dat betekent dat bij acute financiële moeilijkheden of bij - in het ergste geval - een bankroet, de overheden nog altijd voor de kosten kunnen opdraaien. Seaports-directeur Harm Post zegt dat Groningen Seaports financieel sterk genoeg is om het derivatenverlies te kunnen betalen. Het zal de provincie dus geen geld kosten.
