Hoe studenten worden opgelicht op zoek naar een kamer

'Ik werd bang en was boos. Ik durfde geen kamer meer te zoeken via internet.' Atanas Delev komt uit Bulgarije en begint zijn studie Internationale Veiligheid aan de universiteit met een domper.

Door Tristan Braakman

Jaarlijks komen er zo'n 5000 internationale studenten naar Groningen. Op Facebook zijn tientallen groepen en pagina's waarin ze kunnen reageren op kamers en appartementen die worden aangeboden in de stad.
De meeste aanbiedingen lijken betrouwbaar, maar er zitten oplichters tussen. Vooral internationale studenten, die de Groninger huizenmarkt niet kennen, zijn het slachtoffer.

Verdachte aanbieding

We nemen de proef op de som en reageren op een verdachte aanbieding. Ons karakter: een internationale student op zoek naar die zo belangrijke kamer.
In de facebookgroep Free Housing Announcements Groningen (gratis kameraanbiedingen Groningen) biedt ene Leonora een kamer aan. Het huis staat aan de Groningerweg, net buiten de stad. In het vrijstaande huis worden meerdere kamers aangeboden. Een kamer van 25 vierkante meter kost 350 euro. Geen rare prijs voor een kamer op die locatie.
Voor meer informatie over de kamer moeten we een privébericht sturen. Leonora stuurt ons foto's van de kamer. Ze komt snel over de brug met standaardgegevens voor een huurcontract. Er is alleen een probleem: Leonora is nét op reis. We kunnen de kamer niet bekijken.
'Je ziet eruit als een betrouwbaar persoon en ik wil de kamer graag aan je verhuren. Ik kan je de sleutels opsturen. Je kunt natuurlijk wel gaan kijken in de buurt en bij het huis. Er arriveert binnenkort een andere student', schrijft ze in het Engels.

'Ik licht niemand op!'

We gaan op haar advies in en bekijken de kamer. Het vrijstaande huis aan de Groningerweg dat Leonora aanbiedt is begroeid met klimop. Er staan wat fietsen in de tuin en de gordijnen zijn dicht. De begroeiing op de muren is keurig langs de ramen weggeknipt.
'Ik heb helemaal niks met oplichting te maken!', zegt meneer Dijkstra, de echte eigenaar van het pand. Hij weet niet dat onbekenden met zijn pand geld proberen te verdienen.
De woningeigenaar verhuurt het huis zelf aan studenten. 'Er zitten nu Duitsers in en we kunnen goed met elkaar overweg. We regelen alles samen en ik doe het onderhoud. Nieuwe huurders komen hier langs voordat we een contract tekenen. Er gaat niets via internet.'
Hij wil dat zijn woning van het internet verdwijnt. 'Straks staan hier echt mensen aan de deur en moet ik ze vertellen dat ze zijn opgelicht', zegt Dijkstra.
Foto's van de kamer die Leonora aanbiedt. Het is een heel ander huis dan het pand van Dijkstra.

Bankrekening in Istanbul

'Heb je de gegevens al gestuurd?' Leonora wil de zaak afronden en vraagt in korte tijd meerdere keren om de gegevens voor het contract. We sturen haar gegevens en krijgen binnen een uur een keurig contract van zeven pagina's gestuurd. Er staan alleen wel wat tikfouten in. Nertherlands in plaats van Netherlands bijvoorbeeld. Kan gebeuren.
De borg en de eerste maand huur, in totaal 800 euro, moeten worden overgemaakt naar de advocaat van Leonora. Hij heeft een rekening bij een grote bank in Istanbul: AKBank.
En dan is plots het account van Leonora verdwenen. Alle berichten die ze heeft gestuurd zijn onzichtbaar. We contacteren ons 'toekomstige huisgenootje' die we hebben doorgekregen van Leonora, Novoa Gabriele Paola. Zij weet te vertellen dat Leonora plotseling druk is en dat ene Dixon Theresa Ann de zaken waarneemt. Ondertussen vraagt het zogenaamde huisgenootje of het contract al is getekend.

Meerdere profielen

De oplichters gaan dus geraffineerd te werk: ze maken gebruik van meerdere facebookprofielen. De oplichters halen hun facebookprofiel vaak offline, zoals Leonora dat ook deed. Dat doen de oplichters waarschijnlijk om ervoor te zorgen dat ze niet worden gerapporteerd aan Facebook. Een paar dagen wordt het profiel weer geactiveerd. Op die manier kunnen de profielen jaren bestaan, en hoe langer ze bestaan des te betrouwbaarder ze lijken.
Op de profielen staat geen openbare informatie, maar het is wel zichtbaar dat Dixon Therese Ann en Leonora lid zijn van meer dan 350 groepen over de hele wereld waar kamers worden aangeboden.
In al die steden bieden ze kamers aan, waarmee ze honderdduizenden huiszoekers bereiken. Het zal in veel steden hetzelfde gaan als in Groningen. De bijna 29.000 leden van de twee grootste kamergroepen in Groningen reageren snel op de aangeboden kamers en raden die bij vrienden aan. De druk om snel te reageren, is hoog.

De buit is snel binnen

Als er een paar mogelijke slachtoffers hebben gereageerd waarschuwen andere gebruikers dat het een oplichter is. Direct daarna wordt het bericht verwijderd, maar de oplichter heeft mogelijk al contact met een slachtoffer.
Er hoeft maar één student te zijn die de huizenmarkt niet kent, met spoed op zoek is naar een kamer en de gok waagt. De oplichters zijn snel een paar honderd euro rijker.

Actief benaderen

Atanas Delev kroop door het oog van de naald. 'Ik werd benaderd door een meisje dat mij aan een kamer kon helpen.' De student uit Bulgarije is benaderd door een meisje via Facebook. Ze brengt hem in contact met een 'huisbaas' in Groningen.

Blij met reactie

Dan wordt het een voor ons bekend verhaal. De huisbaas heeft een appartement van 78 vierkante meter voor Atanas voor vijfhonderd euro per maand. 'Nu ik hier rondloop weet ik dat die prijzen niet uit kunnen, maar dat wist ik niet toen ik in nog in Sofia woonde. Ik ben nooit eerder in Nederland geweest!', zegt de student. 'Je reageert op meerdere kamers en bent blij met een reactie.'
Atanas wil het huis eerst zien voordat hij de borg en huur overmaakt, maar de huisbaas wil alleen foto's sturen. Op het moment van aankomst is de huisbaas namelijk nét het land uit. 'Geen probleem', zegt Atanas. 'Een vriendin van mij is nu in Nederland en kan de sleutels halen'. Plots is het account van de huisbaas offline en is het contract verbroken. Een paar dagen later ziet Atanas nog dat de man opnieuw een kamer aanbiedt...

Hoe groot is het probleem?

De Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool raden studenten aan om een kamer te zoeken via Stichting Studenten Huisvesting Groningen. Zij huisvesten dit jaar 1300 internationale studenten.
Omdat er dit jaar bijna 5000 internationale studenten zijn, kan niet iedereen worden geholpen. Dus maken studenten gebruik van andere bemiddelaars die tegen betaling een kamer zoeken. Of ze richten hun pijlen op Facebook, waar kamers gratis worden aangeboden.

Geen harde cijfers

De politie heeft geen goed beeld van het aantal oplichtingen via Facebook. 'We kunnen moeilijk zoeken op specifieke oplichtingen', zegt politiewoordvoerder Ron Reinds. Hij denkt dat slachtoffers niet altijd aangifte doen. 'Mensen schamen zich ervoor.'

Vooral buitenlanders

Volgens Reinds heeft de politie in Noord-Nederland wel verschillende zaken in behandeling. 'Het valt op dat het bijna allemaal studenten zijn uit het buitenland en dat de aangiften worden gedaan in het begin van het studiejaar.'

Machtspositie

Denise Zonnebeld is juridisch adviseur en biedt hulp aan studenten die problemen hebben met hun huurbaas. Ze kent de problematiek en probeert via Facebook studenten te helpen.
'Die oplichters hebben een machtspositie. Bemiddelaars vragen hoge bedragen en op Facebook is het gratis. Je kunt je voorstellen dat, als je uit Brazilië of China komt om hier een jaar te studeren, je geen idee hebt hoe de huizenmarkt in Groningen werkt. Dan trap je er zo in.'
In een apart artikel op onze website geeft Zonnebeld in de loop van woensdag zes tips hoe je foute kameradvertenties kunt herkennen. 'Het is altijd handig om aan te geven dat een vriend in Groningen is, ook als het niet waar is. Als de oplichter dan aangeeft dat bezichtigen geen optie is, dan klopt er iets niet.'
Atanas heeft inmiddels onderdak. Op de dag van de publicatie van dit artikel verhuist hij.
Heb je tips of wil je ervaringen delen? We staan open voor reacties.

Lees ook: