Drukkerijen zoeken nieuwe wegen

Weliswaar verdwijnen er nog steeds banen en bedrijven, maar het aantal faillissementen neemt af. Intussen zijn de traditionele drukkerijen bijna verdwenen. De Groningse drukkers zoeken naar andere wegen. De afgelopen tien jaar verdwenen in heel Nederland 860 drukkerijen, en zo'n 10.000 banen. Oorzaak was de combinatie van de economische crisis en de digitalisering van de samenleving. Maar ABN Amro ziet voor het eerst sinds tien jaar weer een kleine binnenlandse omzetgroei. De export van drukwerk groeit zelfs stevig. En bovendien neemt het aantal faillissementen al een paar jaar geleidelijk af. Voor de overblijvende drukkers gloort er hoop. Maar, zegt onderzoeker Sonny Duijn erbij, ze moeten dan wel investeren in technologie en anders gaan samenwerken om vergelijkbare opdrachten in één drukpers te stoppen: 'Dat veronderstelt alleen wel de bereidheid om elkaar opdrachten te gunnen.'

In Groningen is het aantal drukkers dat bij de Kamer van Koophandel staat ingeschreven niet eens zo hard gedaald, van 88 in 2011 tot 77 in 2016. Het aantal banen van 1240 naar 1060, waarbij de KvK aantekent dat die cijfers niet goed worden bijgehouden. De daling zit vooral in de categorie 'overig,' zoals visitekaartjes en briefpapier. Maar dat cijfer is bedrieglijk, want er zijn veel drukkerijen bij , ook in onze provincie, die al gestopt zijn met het feitelijke drukwerk. In plaats daarvan nemen ze opdrachten aan en besteden die uit. Zoals bijvoorbeeld drukker Friedemann Heinrich ('veel mensen draaien dat om') van de Volharding in Groningen: 'Ik ben sinds een paar jaar een eenmanszaak. Ik doet dit eigenlijk alleen nog uit liefde voor het vak en voor de klanten, die ik soms al 25 jaar heb. Ik neem hun drukwerk aan en laat het uitvoeren door de drukker die daar het meest geschikt voor is. Ik hoef er niet veel meer aan over te houden want ik ben al met pensioen. Veel van mijn collega's trouwens. Dat verklaart naar mijn idee voor een deel ook de snelle daling van het aantal drukkers.

Heinrich denkt dat de laatste crisis een grotere boosdoener is geweest dan de digitalisering, maar volgens ABN Amro speelt ook de digitalisering een grote rol. Innovatie is dan de enige manier om als zelfstandig drukker overeind te blijven. Veel drukkers hebben verouderde machines met te hoge kosten. Bedrijven moeten toe naar efficiëntere machines die nóg minder personeel vergen. Wie dat niet kan betalen, kan maar beter zijn opdrachten bundelen met andere drukkers en proberen met service en advies wat toe te voegen voor hun klanten, inclusief design, afwerking en voorraadmanagement.

Een andere weg is volgens Duijn de internetdrukkerij, waarbij klanten online hun opdracht cameraklaar maken. Het verdienmodel van deze categorie is vervolgens dat, ook zij, de opdrachten bundelen die in dezelfde drukgang kunnen worden verwerkt. Een deel van hen besteedt dat werk vervolgens uit, een enkeling doet dat zelf. Voorbeeld daarvan is Simian uit Westerbroek, met moederbedrijf van de drukwerksites Reclameland, Drukland.nl en Flyerzone. Begonnen in 2007 als verkoper van drukwerk dat hij liet maken door andere bedrijven , zette hij al snel zijn eigen internetdrukkerij op. Hij drukt flyers, folders, reclamedrukwerk, briefpapier, visitekaartjes, kortom, alles dat de klanten in Nederland en België cameraklaar kunnen aanleveren. Door veel te investeren in marketing en in de software die nodig is om alles precies zo te krijgen als de klant het wil, krijgt hij inmiddels zo'n duizend opdrachten per dag. Zijn bedrijf is snel gegroeid naar een kleine honderd medewerkers en een omzet van € 20 mln. Directeur Wouter Haan: 'Wij hebben de laatste jaren ingezet op groei, omdat je het in deze branche van volume moet hebben en niet van een grote marge. En doordat we nu vergelijkbare klussen samenvoegen besparen we minstens 40% op de kosten. We willen dit nu gaan consolideren'.

Sign
Drukker WM Veenstra in de stad heeft de steven vanaf 2009 al gewend. Het bedrijf heeft weliswaar nog altijd een drukpers, maar directeur Wim Veenstra noemt zichzelf geen drukker meer: 'Die pers gebruiken we alleen voor hele grote opdrachten Wij zetten in op sign en print, kleinschalige opdrachten. Sign betekent dat we alles bedrukken wat maar bedrukt kan worden, van glas en metaal tot textiel in kunststoffen. Wij hebben alle deskundigheid in huis om klanten daarin van advies te voorzien en dat is een goede markt. We schrijven na een paar moeilijke jaren ook weer zwarte cijfers.' Bladen
Weer een andere weg is de grote drukker Pijper Media in Groningen ingeslagen. Dat bedrijf heeft zijn eigen opdrachtgevers gekocht, in de vorm van onder meer een reeks bladen van Sanoma, waaronder de Panorama, de Playboy en Nieuwe Revu. Directeur Anton Pijper vindt de constateringen van ABN Amro dan ook niet van toepassing op zijn bedrijf: 'Wij zijn drukker en uitgever tegelijk. De omvang van de uitgeverij is vijf keer zo groot als de drukkerij. Wij drukken nog wel voor andere commerciële partijen maar ik kan heel moeilijk inschatten hoe de ontwikkelingen bij echte drukkers momenteel zijn.'

Scholma Druk in Bedum, met 50 man personeel en een omzet van € 7mln, is wél een klassieke drukker gebleven, één van de laatste in onze provincie. Het bedrijf koestert zijn klanten in de regio. Maar dat betekent ook meegroeien met hun wensen en met de mogelijkheden die er tegenwoordig zijn. Het bedrijf verbreedt daarom zijn service met een aantal flinke innovaties, vertelt eigenaar Marin Scholma: 'Een heel belangrijke stap die we zetten is Veeew. Dat is een app waarmee je drukwerk en de digitale wereld met elkaar verbindt. Zo kunnen er video's van optredende bands worden gelinkt aan de uitloper, de agenda die we wekelijks drukken, en kun je daar nog tips bij krijgen waar je voor het optreden kunt gaan eten. De mogelijkheden van deze augmented reality zijn enorm. Ook de marketing en de communicatie van evenementen hebben baat bij die app.' Scholma ziet in de hele keten van klant tot product een grotere rol voor zijn bedrijf weggelegd. 'Denk daarbij aan het adviseren van de klanten, ze betrekken bij wat we voor hen kunnen betekenen. Zo werken we nu samen met marketing- en reclamebureaus, wat we vroeger nooit deden. We kijken niet veel naar het buitenland, we houden onze klanten dichtbij. De band die we met hen hebben is ook een gunfactor.'

Drukker Lijnco in de stad, vroeger bekend van het massale standaarddrukwerk, mikt nu juist op gepersonaliseerd drukwerk. Tegenwoordig drukt Lijnco bijvoorbeeld alle eindexamens en ander beveiligd papier Het bedrijf, met 125 man personeel en een omzet van € 25 mln heeft na een paar moeilijke jaren de afgelopen drie jaar de koerst radicaal gewijzigd. Aan de ene kant heeft het zijn volume weten op te schroeven, met een forse groei in België en Duitsland, waar nu een derde van de omzet wordt behaald, aan de andere kant is het veel nadrukkelijker bezig met de wensen van zijn klanten. Algemeen directeur Frits Visser: 'Dat betekent ook dat we vóór in de keten in gesprek proberen te komen met de beslissers. We moeten de inkopers van retailbedrijven omzeilen om het management te wijzen op de mogelijkheden die we bieden bij marketing. Zo kunnen we reclamefolders maken die precies aansluiten bij de individuele ontvanger. We hebben enorm geïnvesteerd in de techniek en de software om dat mogelijk te maken.' Als het bedrijf dat niet had gedaan was het moeilijk geworden om te concurreren, denkt Visser: 'Dan hadden we moeten concurreren met de standaarddrukkerijen. Gelukkig hebben we niet afgewacht maar zijn we van koers veranderd voor het te laat was.'