Winnaar Ondernemingsprijs: 'Maakindustrie in Groningen? Het kan. We doen het'

Groningser dan Eska kan een bedrijf nauwelijks zijn, maar de producten van de kartonfabriek zijn over de hele wereld te vinden. En er is volgens Van der Kooi in Nederland nauwelijks een huishouden dat niet ergens een product van Eska heeft liggen. Of het nou een bordspel is, de kaft van een hardgebonden boek of ordners voor de administratie, het karton van Eska is alomtegenwoordig.

Maar juist deze traditionele markten worden minder belangrijk voor het bedrijf. Eska zet na een paar moeilijke jaren niet langer in op volume, maar op marge, legt Van der Kooi uit. 'Je moet goed in de gaten houden wat er macro-economisch gebeurt. Boeken is nu weer stabiel, maar het is hard achteruit gegaan en ook ordners wordt snel minder als gevolg van de digitalisering. Daarom zijn we de afgelopen paar jaar bezig met een omslag die nog niet voltooid is. We gaan meer achterin de keten zitten. We maken niet meer gewoon karton, maar bewerken dat precies zoals klanten graag willen. Product-markt-combinaties zoeken, zoals dat heet. Zo schakelen we over op specialistische producten, zoals bijvoorbeeld de luxe verpakkingen voor Gucci.'

De prijs heet nadrukkelijk Ondernemingsprijs en niet ondernemersprijs, maar toch speelt Van der Kooi, met een lang verleden in de papierindustrie, een belangrijke rol bij de transitie die Eska doormaakt. Wat de jury imponeerde was niet alleen deze overgang zelf, maar ook de manier waarop de directeur zijn hele personeel, alleen al in Nederland 350 man, daarbij betrekt. Sterker nog, de rol van het personeelsbeleid bij de drie verder zo verschillende finalisten bleek tenslotte een doorslaggevend criterium te zijn, waarop Eska nóg beter scoorde dan zijn twee mededingers, Bos&Bos Catering en telecombedrijf Voys.

Vice-voorzitter Siem Jansen van de jury, die de prijs donderdagavond uitreikte, stelde vast dat alle drie de ondernemingen op een bijzondere manier met hun personeel omgaan. Interne opleidingen, een grote mate van zeggenschap en ook werk voor mensen die anders niet snel aan een baan komen. Jansen: 'Een gemeenschappelijk kenmerk van de drie is dat ze hun personeel beschouwen als hun kapitaal. En Eska doet dat erg goed'.

Van der Kooi zelf vindt ook dat niet hij, maar zijn bedrijf de eer verdient van de Ondernemingsprijs: 'Je hebt een aanvoerder, maar het team doet het werk. Voor mij is de kunst dat ik een bepaald idee kan overbrengen en hopelijk wel verschil kan maken met een stuk beleving, drive en communicatie. Maar je doet het allemaal samen met collega's. Niet voor niets heb ik een dwarsdoorsnede van mijn personeel meegenomen naar de prijsuitreiking'.

Voor hem is het vanzelfsprekend dat hij zijn mensen bij elke verandering in het bedrijf betrekt. 'Het is zoiets als de koerswijziging van een grote tanker. Met een lange historie moet je 350 mensen meekrijgen met het geloof dat je een andere kant op kunt.
Je moet daarbij als directeur niet te ver voor de troepen uitlopen, maar ze meenemen bij wat er gebeurt in de markten waar we bezig zijn. Daar houden we bijvoorbeeld kantinesessies over voor iedereen die daar bij wil zijn. Zo houden ze de bereidheid om mee te bewegen met de veranderingen. Als je mensen niet weten welke kant het opgaat kun je ze ook niet aanspreken op hun gedrag.'

En er verandert veel voor de medewerkers in deze ooit zo traditionele fabriek, zegt Van der Kooi. 'Karton maken is karton maken, natuurlijk, maar de jongens die werken aan innovaties zijn op een heel andere manier bezig. Ze moeten meer evalueren en ontwikkelen. Ook collega's die hier al 35 jaar werken leren nog bij. Je moet ook in ze blijven investeren, want juist omdat de loonkostencomponent steeds groter wordt, moet je het maximale eruit halen, zeker nu we langer doorwerken. Iemand van 55 heeft nog dik tien jaar te gaan. Als je dan niks doet, zijn dat tien hele lange jaren.'

De jury merkte bij haar bezoek aan het bedrijf hoe enthousiast en gepassioneerd het personeel dankzij die benadering is. Met een hoge loyaliteit aan het bedrijf en een dalend ziekteverzuim. Zo gebruikt Eska de ervaring van de oude medewerkers om nieuw personeel op te leiden en wordt het jonge personeel uit de verschillende afdelingen ook nadrukkelijk met elkaar in contact gebracht.

De Groninger Ondernemingsprijs is voor Eska het slotstuk van een lange reis van een half jaar openhartig praten en de buitenwereld inzage geven in het eigen bedrijf. Dat was geen pijnlijke ervaring. Al bij het invullen van de formulieren dacht Van der Kooi: 'Als ik een buitenstaander was, zou ik wel nieuwsgierig worden naar dit bedrijf.' Nu Eska de prijs heeft gewonnen, beschouwt hij hem vooral als een stimuleringsprijs voor zijn medewerkers: 'Er wordt onderkend dat het goede kant op gaat. We laten zien dat maakindustrie in Groningen kan, als je maar de juiste mensen hebt. Ik zou dit bedrijf nooit naar het buitenland verplaatsen, want de kwaliteit en de expertise van het personeel is allesbepalend'.