Zie de Groningse steden groeien op de kaart

© Stef Verdonk
Wat gebeurde er allemaal in de grote kernen van Groningen, van 1900 tot nu? Het is te zien op geanimeerde kaarten met de bebouwing van Groningen-stad, Delfzijl, Hoogezand-Sappemeer, Winschoten en Veendam.
De kaarten zijn gemaakt door Stef Verdonk, die inmiddels kaarten heeft van alle steden in Nederland. 'Op de kaarten zie je welke gebouwen erbij komen elk jaar, dankzij gegevens over bebouwing in Nederland. Het duurde een paar maanden voordat ik het script had geschreven, maar nu doet dat zijn werk en komen de kaarten vanzelf.'
De Amsterdammer heeft geen bijzondere link met Groningen. 'Ik studeerde geografie en wilde leren programmeren. Zo kwam ik hierop uit.' Het levert levendige kaarten van de grootste Groningse kernen op:

Delfzijl

In Delfzijl is het een helder beeld. De plaats komt echt tot leven in de 21 jaar na de Tweede Wereldoorlog, met het ontstaan van de hele westkant naar Biessum en Uitwierde toe. In de jaren zeventig wordt er flink doorgetimmerd, en daarna is ook de oostkant van Delfzijl aan de beurt:

Hoogezand-Sappemeer

Bij de start van de geanimeerde kaart in 1900 is nog duidelijker dan nu dat Hoogezand-Sappemeer een lintkern heeft. In het begin van de eeuw komen fabrieken op aan beide kanten van dat lint, in de jaren twintig en dertig zie je woningen ertussen en eronder opkomen. In de jaren zestig en daarna nog eens in de jaren tachtig wordt er in hoog tempo gebouwd. Na de Gorechtbuurt is Meerwijck de meest recente grote uitbreiding, los van de industrie in Sappemeer:

Veendam

Net als Hoogezand-Sappemeer is Veendam in 1900 nog vooral een lint langs het Oosterdiep. Ook is er dan al bebouwing in Borgercompagnie, Zuidwending en Ommelanderwijk. Ook hier zie je dat de kern van de plaats in de jaren twintig en dertig echt vorm krijgt. Vanaf de jaren zeventig schiet Veendam in de stroomversnelling, met de aanleg en uitbreiding van het Langebog (onderaan bij het water) en het 'Golfplan' in het noordwesten als laatste wapenfeiten:

Winschoten

Het is rustig in Winschoten in 1900. Meer dan een kleine groep huizen is er dan eigenlijk nog niet. In de jaren na 1910 wordt er steeds meer gebouwd aan de doorgaande weg van Winschoten naar Veendam. In de twee decennia erna wordt de kern van Winschoten steeds zichtbaarder en groter. Ver na de Tweede Wereldoorlog vindt uitbreiding in het noorden en noordoosten (in Reiderland) plaats:

Groningen

Met zijn 200.000 huidige inwoners is Groningen verreweg de grootste stad van de provincie, en daar hoort ook een explosieve groei bij in de afgelopen eeuw. Even na 1900 wordt het UMCG gerealiseerd en zeker in het Noorden en in Helpman en Haren breidt de stad dan uit. Tot en met de oorlog blijft de stad zich echter concentreren rond de diepen. In de jaren zestig en zeventig wordt de ene na de andere wijk uit de grond gestampt, tot aan Beijum en Lewenborg in het noordoosten toe: