OPINIE: Laat Tesla maar zitten, liever een waterstoffabriek in de Eemshaven

Waar elektrische auto's rijden, daar heeft de omgeving weinig milieuhinder van autoverkeer. Het is een van de redenen waarom elektrisch rijden enorm wordt gestimuleerd. Het dringt bijvoorbeeld de hoeveelheid fijnstof in de binnensteden flink terug.
Als de elektriciteit die gebruikt wordt voor het opladen schoon is en niet komt van een kolen-, olie-, of gasgestookte centrale, reduceert elektrisch rijden ook de CO2-uitstoot van de auto.

Zeker nu een ondernemer als Elon Musk met Tesla zich op deze markt heeft gestort lijkt het hek van de dam. Politici en ondernemers zien hem als een profeet. In Noord-Nederland proberen we ook een graantje mee te pikken van de ideeën van Musk door met een slimme twittercampagne, bedacht door de Noordelijke Online Ondernemers (NOO), Elon Musk te verleiden een accufabriek in de Eemshaven neer te zetten.

Maar daar raken we het pijnpunt van elektrisch rijden. Accu's worden namelijk gemaakt van lithium, een giftig materiaal, waarvan de winning desastreus is voor het milieu in de gebieden waar dit gebeurt. Met name in Chili, Bolivia, China, de VS, Argentinië en Australië worden in kolossale mijnen landschappen compleet weggegraven.

Het erts wordt vervolgens gezuiverd en vervoerd naar de accufabrieken zoals we die in de Eemshaven willen hebben. Die haven is dus op zich wel handig. Verder is uit de analyse van de levenscyclus van de accu bekend dat de afvalfase een groot probleem is. Een kapotte accu is namelijk zwaar chemisch afval.

De lithiummarkt is bijna volledig in handen (voor negentig procent) van vier bedrijven. De prijs van het product is in tien jaar verdrievoudigd en de voorraad is beperkt en ook nodig voor andere toepassingen. Er is maar genoeg voor gebruik in auto's voor enkele tientallen jaren. Met zo weinig aanbieders is de kans op prijsstijgingen groot.

Is het dan nodig om energie in Li-ion accu's op te slaan? Elon Musk zegt van wel, hij wil er zelfs de energie van huizen en gebouwen in opslaan. Hij wil ook graag dat we zo snel mogelijk zo veel mogelijk in zijn elektrische auto's gaan rijden.
Maar zijn er geen andere opties? Zeker wel. Vermindering van CO2-uitstoot en terugdringen van fijnstof kan ook met waterstof. Auto's met brandstofcellen zetten waterstof om in elektriciteit, met schoon water als enige restproduct.

Hyundai en Toyota, dat eerder pionierde in elektrisch rijden met accu's, verkopen al in serie geproduceerde waterstofauto's. Ook andere autofabrikanten investeren er in. Op één tank met onder hoge druk samengeperst waterstof kan een auto meer dan zeshonderd kilometer rijden, vergelijkbaar met de huidige actieradius van benzine auto's.

Waterstof biedt bovendien ruimte voor ondernemerschap: bedrijven als Resato in Assen en Holthausen in Hoogezand werken in Noord-Nederland al aan infrastructuur voor tankstations. In Groningen staat een groot waterstof-tankstation voor bussen gepland. Is de stad ook van de luchtvervuilende bussen verlost.

Resato ontwikkelt in Assen nieuwe technieken om waterstof onder hoge druk op te slaan en snel te kunnen tanken. Als de Nederlandse overheid en Europa nu het Duitse voorbeeld volgen en investeringen in een tanknet ondersteunen, zal de infrastructuur er snel komen. In Duitsland komen vierhonderd tankmogelijkheden bij bestaande tankstations. Met zo'n dicht netwerk worden auto's op waterstof interessant voor consumenten.

Collega hoogleraar Ad van Wijk uit Delft heeft al een plan geschetst waarin hij weergeeft hoe het Noorden voorloper kan worden in de waterstofinnovatie en –economie. Het lijkt me een goed plan.

Net als bij de productie van elektriciteit voor de huidige accu-auto's is waterstofproductie vooral milieuvriendelijk wanneer de energie die ervoor nodig is duurzaam wordt opgewekt. Maar dat kan goed met zonne-energie van eigen zonneceldaken, met zonne-energie die nabij de Eemshaven wordt opgewekt of met de windenergie van windturbineparken op zee. Groot voordeel van de waterstofeconomie is verder dat deze niet gepaard gaat met een afvalprobleem.

Het mag dan technisch efficiënter zijn om energie direct in een batterij op te slaan, een waterstoffabriek in de Eemshaven is een veel betere maatschappelijke investering dan een accufabriek.