Deze dag: haardloper Huzengoa

© RTV Noord
Schijnbaar uit het niets was daar ineens 'haardloper Huzengoa'. Een eeuw geleden werd de in Wehe geboren slagersknecht op slag een beroemdheid. Hij stierf uiteindelijk berooid en vergeten in Ruinerwold op deze dag in de geschiedenis, 11 oktober 1973.
In de stad Groningen en ver daarbuiten staan tienduizenden mensen langs de kant van de weg om Louwe Huizenga te zien hardlopen. Het is 22 oktober 1916, een zondagmiddag. De toegestroomde toeschouwers willen met eigen ogen Huizenga het wereldrecord op de marathon zien verbeteren.
Juist dat doet de poging mislukken: 'Doelloos was het meetrappen van wel zeshonderd fietsers, waardoor Huizenga als het ware stof at', schrijft het Nieuwsblad van het Noorden. Bovendien zijn er meerdere lastige honden op het parcours: 'Een groote St.Bernhard dwong hem zelfs een oogenblik te stoppen.'
Als jongetje loopt lutje Louwe vaak achter de paardentram tussen Winsum en Ulrum aan. Zijn vader wint een weddenschap, omdat zoonlief als veertienjarige sneller van Wehe naar stad loopt dan iemand die dat per paardentram en trein doet. Als slagersjongen bezorgt hij zijn werkgever extra klanten, omdat hij hardlopend het vlees rondbrengt.
De krant schrijft daarover omdat Louwe Huizenga, 21 jaar oud inmiddels, in 1915 succesvol is in officiele atletiekwedstrijden. Hij wordt Nederlands kampioen op de vijf kilometer. Groningers zijn trots op hun 'haardloper Huuzengoa', die 'de Hollanders' keer op keer achter zich laat.
Als hij in het voorjaar van 1916 de snelste tijd ter wereld op de marathon loopt - 2 uur, 35 minuten en 40 seconden - zijn er geen officials aanwezig die bevoegd zijn het record te bevestigen. Ze blijven weg, want het regent die dag. 'Het is het grootste drama uit zijn leven', zegt Job van Schaik, die een boek schreef over Huizenga. Zijn kortstondige roem was in onze tijd in de vergetelheid geraakt.
Omdat zijn grootste prestatie de recordboeken niet haalde. En hij in de clinch lag met de Atletiekbond, die hem schorste. Omdat Huizenga zondigde tegen de strenge amateurregels van de tijd: er was een fonds opgericht om het hardloopfenomeen financieel te ondersteunen.
Het was 'een vervelende man en een dronkaard' maar ook een man die volgens zijn biograaf beschikte over een groot rechtvaardigheidsgevoel. Zich miskend en slecht behandeld voelde door de Atletiekbond en al snel na zijn schorsing de brui gaf aan het hardlopen. Hij nam de wijk naar Meppel, en begon later een slagerij in Ruinerwold.
Het verhaal van hardlooplegende Huizenga kent geen mooie finale. Hij wordt in de jaren dertig lid van de NSB en zit na de oorlog in kamp Westerbork gevangen. Terwijl hij zelf onderduikers in huis heeft gehad. Het past in het vat vol tegenstrijdigheden, dat Huizenga was. Jan Veltman laat in het toneelstuk dat Waark in 2012 op de planken brengt één van de acteurs tegen de hardloper zeggen: 'Dien leven was n stuk mooier west zunder dij grote bek van die.'
Job van Schaik is momenteel bezig met het schrijven van een roman. Een rolletje in dat verhaal is weggelegd voor Louwe Huizenga. 'Hardloper Huzengoa' overleed op deze dag in de geschiedenis, 11 oktober 1973.
Pieter de Hart is redacteur bij RTV Noord en historicus. Elke woensdag schrijft hij over 'deze dag' in het verleden van Groningen.