'Ga op zoek naar andere manieren van winst maken'

Bedrijven die willen verduurzamen doen dat meestal door zuiniger met energie en materialen om te gaan. Dat is aantrekkelijk, want het bespaart kosten en klanten waarderen het. Verduurzaming is echter niet alleen maar een technisch vraagstuk. De omslag naar duurzaamheid vereist ook nieuwe verdienmodellen.

Van Philips werd vroeger wel eens gezegd dat het gloeilampen met opzet zo maakte dat ze na een paar jaar stuk gingen. Of dat waar was of niet, de logica is sterk: bedrijven verdienen meer aan producten die klanten regelmatig nieuw moeten kopen. Dus kan een lamp beter na één jaar stuk gaan dan na tien jaar. Daarom zijn in de mode ook nooit dezelfde kleuren en kledingstijlen meerdere jaren achter elkaar 'in'. Klanten moeten regelmatig oude producten afdanken, anders kopen ze geen nieuwe.

Niet heel erg duurzaam allemaal. Bovendien: wereldwijd willen steeds meer mensen meer producten. Terwijl de hoeveelheid grondstoffen op aarde gelijk blijft. We lopen onvermijdelijk tegen grenzen aan. Dan kun je zuinige producten maken met zo min mogelijk materialen. Dat is zeker een stap vooruit. Het rendement van gloeilampen is vijf tot tien procent, dat van ledlampen vijftig procent. Toch is dit niet genoeg. Zuinigheid leidt er vooral toe dat het langer duurt voordat we de grens bereiken.

In het ideale geval hebben producten een lange levensduur en worden alle materialen hergebruikt. In de huidige verdienmodellen verkopen bedrijven auto's, koelkasten en kleding. Het is aan consumenten om na gebruik deze producten kwijt te raken. Dit soort verdienmodellen stimuleren juist het tegenovergestelde: een korte levensduur en zeer beperkt hergebruik van materialen.

Hoe stimuleer je 'juist' gedrag van bedrijven? Laat ze zelf eigenaar blijven van hun producten. Die producten moeten ze verhuren in plaats van verkopen. Een goed voorbeeld is de verlichting op Schiphol. Het vliegveld heeft het licht van Philips 'in gebruik', Philips blijft eigenaar van de armaturen en de installaties. Dit stimuleert Philips om armaturen te ontwikkelen die langer meegaan, met onderdelen die afzonderlijk zijn te vervangen en die na afloop van de contractduur en na een oppoetsbeurt elders weer zijn te gebruiken. Het is een goed voorbeeld van circulaire economie.

Er zijn meer voorbeelden. Rolls-Royce verhuurt vliegtuigmotoren. 'Power by the hour', noemt de fabrikant het. Desko doet hetzelfde met kantoorinrichting en Bundles met wasmachines. Elektronicaketen Dixons ging failliet en maakte een doorstart als verhuurder van onder meer laptops, tablets en tv's.

Klanten betalen voor het gebruik van de producten, niet voor de producten zelf. Zo zien we de pluspunten van duurzame verdienmodellen: bedrijven maken winst, klanten krijgen wat ze willen en de belasting van het milieu is minimaal. Niet eens moeilijk, die duurzaamheid.

- Denk na over de betrokkenheid van het bedrijf bij milieu en maatschappij
- Hou de manier waarop het bedrijf geld verdient eens tegen het licht
- Zijn er alternatieve verdienmodellen te verzinnen? Is verhuur van producten een mogelijkheid?

Lees ook eerdere opinies van NoordZaken-expertblogger Eelko Huizingh
– 'Klanten verleiden? Een klein duwtje is vaak genoeg'
– Innoveren? Waar begin ik

Andere NoordZaken-verhalen vind je hier.