'Pak de sluipmoordenaar aan. Doe wat aan chronische stress'

Stress hoort bij het leven. Kortdurende stress kan geen kwaad, het is een reactie van het lichaam op mogelijk gevaar en zet juist aan tot betere prestaties. Problemen komen er pas wanneer stress chronisch is.

Mensen staan dan langdurig onder druk, zonder dat de spanning wordt afgewisseld door ontspanning en rust. Voor lichaam en geest is het namelijk belangrijk dat je óók volledig kunt ontspannen, dat je op zijn tijd tot rust komt. Als dit niet of onvoldoende gebeurt, raak je uit balans. Je merkt dit bijvoorbeeld door meer moeite met concentratie, prioriteiten bepalen, hoofd- van bijzaken onderscheiden, minder kunnen hebben, slechter slapen en piekeren.

Chronische stress is een sluipmoordenaar. Je went aan een hoger stressniveau. Het wordt het nieuwe normaal. Maar als je niets doet, raken de energie en reserves van het lichaam op den duur uitgeput. Anderen hebben meestal eerder in de gaten dat er iets aan de hand is dan jijzelf. Neem het serieus als zij opmerkingen over je gedrag maken. Want dat verandert vaak. Een extravert persoon wordt bijvoorbeeld stiller en trekt zich terug; de vriendelijkheid zelve kan opeens maar weinig meer hebben. Gedragsveranderingen zijn een teken dat er iets aan de hand is.

Mensen zoeken de oplossing nogal eens in meer van hetzelfde. Daar kunnen allerlei redenen voor zijn: de overtuiging dat je door moet zetten, dat je het alleen moet kunnen, dat je voor iedereen klaar moet staan, dat de aanhouder wint, dat er echt geen andere oplossing is, enzovoort.

Wie echter steeds hetzelfde doet, krijgt ook steeds hetzelfde resultaat. Je herkent het misschien wel. Krijg je je werk niet af, dan werk je harder, maak je meer uren. Of je denkt: als ik het maar vaak genoeg zeg, zal de ander het wel een keer doen. Maar dit lost zelden iets op. Integendeel: het leidt alleen maar tot meer stress. Bij steeds harder werken speelt nog iets een rol: voor ontspanning, beweging en rust is steeds minder tijd. Dat van je lijstje schrappen is het domste wat je kunt doen. Deze strategie is de weg naar beneden.

Wat dan wel? Stop ermee als iets niet werkt én doe iets anders. Wat kun je beïnvloeden? Krijg je je werk niet gedaan, kijk eens naar je takenpakket. Is daar in de loop van de tijd steeds meer bij gekomen? Bekijk de verantwoordelijkheden of mogelijkheden om te delegeren. En tel eens op wat er privé en werk tezamen allemaal op je bordje ligt. Is dat nog te doen, of wordt het tijd hulp in te roepen en keuzes te maken? Want dan komt hopelijk eindelijk weer tijd vrij voor dat wat onontbeerlijk is voor een goede balans: rust en ontspanning. Geen vanzelfsprekendheid meer in onze hectische samenleving, maar o zo nodig.