Raad van State vernietigt gasbesluiten: hoe nu verder?

Maar wat betekent dit nu voor de gaswinning in Groningen?

Het gaat over twee besluiten: het Instemmingsbesluit en Wijzigingsbesluit. Een jaar geleden besloot toenmalig minister Henk Kamp dat de NAM vijf jaar lang maximaal 24 miljard kuub gas per jaar uit de Groningse bodem mocht halen.

In april van dit jaar verlaagde Kamp dat maximum naar 21,6 miljard kuub per jaar. Dat deed hij op advies van het Staatstoezicht op de Mijnen.

Daar zijn drie redenen voor:

1. Minister Kamp heeft in zijn besluit de risico's voor de inwoners van het aardbevingsgebied niet meegenomen. Hij zei dat het niet mogelijk was om die te beoordelen. Maar dat laatste punt heeft hij volgens de Raad van State niet goed aangetoond. 'De minister had in ieder geval nader onderzoek moeten doen naar de mogelijkheden om de risico's in kaart te brengen. Of hij had beter moeten motiveren waarom hij zonder zo'n onderzoek toch instemde met het winningsniveau van 21,6 miljard kubieke meter.'

Daar komt bij dat het gaswinningsbesluit voor vijf jaar is vastgelegd. Dat is te lang, vindt de Raad van State. 'De Afdeling bestuursrechtspraak vindt het 'niet aanvaardbaar' dat de minister de gaswinning voor vijf jaar heeft vastgelegd, terwijl hij de risico's daarvan niet heeft beoordeeld'

2. Als tweede vindt de Raad van State dat toenmalig minister Henk Kamp in zijn besluit de leveringszekerheid belangrijker vond dan de mogelijkheden om zo min mogelijk gas te winnen. 'De minister heeft de leveringszekerheid terecht in zijn afweging betrokken. Maar omdat het maar de vraag is of het risico van de toegestane gaswinning aanvaardbaar is en omdat de minister de gaswinning voor vijf jaar heeft vastgelegd, had hij wel moeten uitleggen waarom hij heeft vastgehouden aan de leveringszekerheid als ondergrens voor de hoeveelheid te winnen gas.'

3. Ten derde had de minister duidelijkheid moeten bieden over andere mogelijkheden die kunnen helpen om de benodigde hoeveelheid gas te verminderen, aldus de Raad van State.

De gaswinning blijft komend jaar in ieder geval gelijk aan het huidige niveau: 21,6 miljard kuub. Dat heeft ermee te maken dat door de vernietiging van de laatste twee besluiten van voormalig minister Kamp (respectievelijk 24 en 21,6 miljard kuub) het oude besluit uit 2007 weer van kracht wordt.

Maar in dat besluit zat er nog geen limiet op de gaswinning. 'Omdat deze situatie een verslechtering van de bezwaarmakers zou betekenen, treft de Raad van State een voorlopige voorziening', aldus de rechter. Dit houdt in dat de Raad van State een soort tussenoplossing bedenkt. In dit geval betekent dit dat het niveau van de gaswinning gehandhaafd blijft op het laatst vastgestelde besluit, de 21,6 miljard kuub.

Dan rest de vraag waar huidig gasminster Wiebes binnen nu en een jaar mee op de proppen komt. Hoe groot is de kans dat de gaskraan echt verder dicht gaat?

Verslaggever Goos de Boer: 'Allereerst is het besluit voor de periode van vijf jaar van tafel. Dat is al heel wat. Daarnaast zal de minister heel wat uit de kast moeten halen om aan te tonen dat de gaswinning echt niet verder omlaag kan. Dat is lastig genoeg. Er wordt nog steeds gas gewonnen, maar het perspectief is wel anders geworden.'

Wat dat betreft is er volgens hem echt een pas op de plaats gemaakt met deze uitspraak.
In zijn nieuwe besluit moet Wiebes namelijk niet alleen meewegen hoeveel aardgas consumenten en bedrijven nodig hebben, maar ook ingaan op de risico's op aardbevingen en naar alternatieven voor aardgas kijken.

Opvallend is dat de Raad van State woensdagochtend specifiek zei dat het geen uitspraak doet over de hoogte van de gaswinning. Terwijl dezelfde bestuursrechter exact twee jaar geleden wel oordeelde dat de gaswinning omlaag moest.

De Boer: 'Dat heeft ermee te maken dat de Raad van State destijds meerdere onderzoeken waren over de gevolgen van de gaswinning waar de rechter zich op kon baseren. Die waren er nu niet. De Raad wil nu eerst afwachten waar de minister mee komt.'