Hoe komen al die mensen toch aan een burn-out?

De afgelopen week is veel geschreven over werkstress en burn-out. Dat was omdat het de landelijke Week van de Werkstress was. Lodewijk Asscher, toen minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, riep drie jaar geleden deze speciale week in het leven om het onderwerp stress op het werk beter bespreekbaar te maken. Werkstress was toen al het grootste beroepsrisico in Nederland.

Dat is er niet beter op geworden. Inmiddels heeft niet een derde maar zelfs 42 procent van alle ziektemeldingen een psychische oorzaak. Het blijkt uit de Nationale Beroepsziekteregistratie van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Het gaat daarbij vooral om overspannenheid en burn-out.

Hoe kan het toch dat zoveel mensen – waaronder steeds meer jongeren – psychische klachten krijgen? Het zou fijn zijn als je één boosdoener kon aanwijzen, maar zo simpel is het niet. Toch zie ik wel enkele belangrijke oorzaken. Ik zet ze op een rij.

– Gebrek aan rust en kalmte.
We worden continu geprikkeld, zijn altijd bereikbaar, werk en privé lopen door elkaar heen. Mensen lopen zelfs sneller dan vroeger. Maar ook niks doen heeft nut. Want zonder hersteltijd gaat het ooit mis.

– Moeite om met tegenslag om te gaan
Veel jongeren zijn in voorspoed opgegroeid. In een veilige, liefdevolle omgeving, met ruimte voor ontwikkeling en het idee dat ze speciaal zijn en alles mogelijk is. In dezelfde tijd is de arbeidsmarkt echter grondig veranderd, met veel flexibele banen. Die onzekerheid en de consequenties ervan, zoals meer moeite om toekomstplannen te maken, kunnen veel stress geven. Het leven blijkt minder maakbaar dan gedacht.

– Veeleisendheid
Zeker jonge mensen eisen veel van zichzelf. Ze zijn opgegroeid in een tijd van onbegrensde mogelijkheden. Als je iets wilt bereiken, kun je het ook bereiken, als je er maar genoeg je best voor doet, is het idee. Als je faalt, dan is dat je eigen schuld.

Die veeleisendheid doet zich op allerlei vlakken voor: uiterlijk, relaties, ouderschap, werk. Wie zich op Facebook met anderen vergelijkt, voert de druk nog verder op. Zoals een cliënt onlangs tegen me zei: 'Mensen zien op Facebook wat voor werk ik doe en kijken tegen me op. Dat ik nu overspannen bij een coach zit weten ze niet.' Veeleisendheid zie ik vaak in combinatie met zelfkritiek en perfectionisme. En dat brengt me bij het laatste punt, dat daarmee samenhangt.

Dit zie ik erg veel bij hoogopgeleiden met verantwoordelijke banen. Door deze behoefte aan controle gaan ze bijvoorbeeld van alles controleren wat anderen of zijzelf hebben gedaan, doen ze taken zelf die ze zouden moeten delegeren ('als ik het zelf doe weet ik zeker dat het goed komt') en leggen ze de lat hoog om fouten te voorkomen. Ze gaan voorbij aan het feit dat we in leven en werk veel meer niet dan wel onder controle hebben. Durven loslaten vinden deze mensen erg moeilijk.

Natuurlijk zijn er tal van stressveroorzakende factoren op de werkvloer – die komen in de volgende blog aan bod – maar bovengenoemde hebben vooral te maken met persoonlijke ontwikkeling. Het zijn niet altijd werkomstandigheden of slecht werkgeverschap die mensen over de kling jagen. Ook hier geldt: zo simpel is het niet. Een goed 'stressbeleid' is echter in alle gevallen gunstig. Wordt vervolgd!