Column: Schijnconstructies

Het heeft nog niet de status van #metoo, maar als je je in feestelijk gezelschap laat ontvallen: 'Ik ben laatst nog slachtoffer geworden van een schijnconstructie', sterft het gelach weg en blikt iedereen ernstig voor zich uit. Het is ook niet niks. Slachtoffer worden van een gewone constructie is al naar, maar in een schijnconstructie terechtkomen, dat wens je je ergste vijand niet toe. Daarom is het goed dat er in Nederland vakbonden en Jonge Socialisten zijn die waken tegen allerhande schijnconstructies. Zoals die van werkvoorzieningsschap Alescon in Assen, waar al sinds 2011 werknemers met een beperking via een uitzendbureau worden ingehuurd, omdat ze dan goedkoper zijn. Ze hebben dan weliswaar een baan, maar verdienen wel een paar tientjes per maand minder dan de door de bonden dichtgetimmerde cao voorschrijft. En ze krijgen met kerst nog een kleinere banketletter ook.

(Nu nog) PvdA-Kamerlid William Moorlag, die goeiige oud-gedeputeerde uit Groningen, heeft in de twee jaar dat hij daar directeur was niks gedaan aan die constructie. Net zo min als de bonden, de PvdA, de rechter of die werknemers zelf trouwens, in al die jaren daarvoor. Pas dit jaar werd de (toen nog) constructie door de FNV ineens ontmaskerd als schijnconstructie en voor de rechter gebracht, die haar inderdaad verbood. Alescon moet twee miljoen euro terugbetalen aan de 400 werknemers en ze in vaste dienst nemen. Gevolg is wel dat er dan waarschijnlijk minder banen te vergeven zijn bij het werkvoorzieningsschap. Mooie overwinning voor de bonden, maar daar nemen de partijvrienden van Moorlag nog geen genoegen mee. Hij moet, als oud-directeur van Alescon, ook maar weg als Kamerlid, want 'anders kunnen wij van de PvdA nooit meer in een debat ons zegje doen over Goed Werk, zonder dat de tegenstanders naar Moorlag wijzen'. Moorlag als vleesgeworden jij-bak. Hij is politiek gehandicapt geraakt, heeft de schijn tegen en wordt dus zelf ook slachtoffer van een schijnconstructie.

Toch jammer dat de schijnconstructie in zo'n negatief daglicht staat, want in het dagelijks leven kunnen we nauwelijks zonder. Bijna elk sociaal verband, van gezin tot en met politieke familie, is een schijnconstructie: de buitenkant weerspiegelt niet de binnenkant. En ook de schijn van de binnenkant, die we bij de viering van oud en nieuw straks volop met elkaar mogen genieten, bestaat mede bij de gratie van schijnheiligheid. We gaan elkaar echt niet volop de waarheid zeggen want hypocrisie is tenslotte de essentie van beschaving. Je zit op zo'n feest niet te wachten op een Jonge Socialist die luidkeels roept wat jij stiekem van oom William vindt.

En het is straks ook een schone schijn die het oude jaar uitluidt. Vuurwerk dat de hemel verlicht, de straten vult met geknal en kruitdamp, of voor de zindelijke types onder ons, digitaal af te steken is op een seksloos schermpje op de Vismarkt. Of we het nou menen of niet, of we het verdienen of niet, we wensen elkaar onder die schijn straks allemaal een gelukkig nieuwjaar.