'Zonder steunfonds zullen jonge boeren kopje onder gaan'

Bedrijfsopvolging in de landbouw is van oudsher een traditioneel proces. De oudste zoon in het bedrijf neemt het bedrijf over en geeft het door, meestal aan een zoon. Dit kenmerkt de landbouw en geeft de sector karakter. De landbouw zelf is tegenwoordig minder traditioneel, maar overnames van ouders op kind(eren) zijn nog steeds aan de orde.

Zelf zit ik ook in het overnameproces. Het zakelijke en het emotionele lopen vaak door elkaar. Dit maakt het spannend en soms lastig. Als we zaken niet goed bespreken en afstemmen, gaat het mis.

Het is bijzonder dat de landbouw nog steeds een beroepsgroep is die voor het merendeel uit gezins- of familiebedrijven bestaat. Hier mogen we trots op zijn. Laten we het koesteren, want de landbouw heeft de samenleving veel gebracht. Nederland is gebaat bij een florerende landbouw. Niet alleen omdat het goed is voor de economie, maar ook omdat een gezonde landbouwsector het platteland leefbaar houdt.

Maar hoe gaan bedrijfsovernames in de toekomst? Landbouwbedrijven met eigen grond hebben veel kapitaal op de balans staan. De grond is vaak al generaties lang in familiebezit is en is enorm in waarde gestegen. Maar dat is waarde waar een actieve boer niets aan heeft.

Sterker nog, het werkt in zijn nadeel. De opbrengst per hectare en de waarde van een hectare in het handelsverkeer is volstrekt uit het lood geslagen. Lage prijzen en dus lage rendementen per hectare hebben agrariërs gedwongen tot schaalvergroting,waar ze vaak flink voor moeten lenen. Omdat grond door banken wordt gezien als veilig onderpand kon het aandeel vreemd vermogen in agrarische bedrijven de laatste decennia enorm stijgen.

Vanwege die scheve verhouding tussen rendement per hectare en grondprijs zijn bedrijven steeds moeilijker over te nemen. Er moet namelijk geld beschikbaar zijn voor de bedrijfsoverdragers en eventueel broers of zussen die niet met het bedrijf verder gaan. Op veel bedrijven legt dit een zware financiële druk. Voor jonge boeren is de periode vlak na bedrijfsovername financieel de zwaarste tijd.

In december heeft minister Schouten van Landbouw 75 miljoen euro beschikbaar gesteld om bedrijfsovernemers te ondersteunen. Dit bedrag zal over twee jaar verdeeld worden. Als Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) zijn we natuurlijk gelukkig met deze tegemoetkoming, want deze is hard nodig. Op dit moment heeft slechts veertig procent van de 25 duizend bedrijven met een bedrijfshoofd ouder dan 55 jaar een opvolger. Het aantal bedrijven gaat de komende jaren dus sterk afnemen.

Jonge boeren hebben behoefte aan toegang tot land, kapitaal en kennisontwikkeling. Dit fonds kan daaraan bijdragen en overnames gemakkelijker maken. Wat we als NAJK willen is dat wordt nagedacht over een slimme combinatie van en financiële tegemoetkoming en kennisontwikkeling bij bedrijfsovername. Want er is veel onwetendheid bij de betrokkenen. Ook kan het fonds worden gebruikt voor uitstel van financiële verplichtingen.

Te vaak mislukken bedrijfsovernames. Wanneer het fonds op een goede manier wordt gebruikt kunnen overnames minder snel stuklopen op emotionele of financiële problemen. Het gaat slechts om een duwtje in de rug. Uiteindelijk moet de jonge ondernemer vanuit eigen kracht zijn bedrijf toekomstbestendig maken.

– 'Het platteland drijft op de gezinsbedrijven. Houd ze overeind'
– 'Boeren hebben geen trek om door hoepels te springen'