Hoe drukkerijen overleven in een digitaliserende wereld

NoordZaken ging kijken bij twee toonaangevende bedrijven in Groningen: Scholma Druk BV in Bedum en Simian BV in Westerbroek.

Het verschil tussen beide bedrijven is groot. Scholma Druk bestaat ruim tachtig jaar en is van huis uit een klassieke drukkerij. Er werken nu ruim veertig mensen en de omzet bedraagt ongeveer zeven miljoen euro.

Simian bestaat ruim tien jaar en is groot geworden door online verkoop. De drukwerksites Reclameland, Drukland.nl en Flyerzone vallen onder Simian. De omzet is in korte tijd doorgegroeid naar zo'n 24 miljoen euro en naar verwachting werken er eind 2018 150 mensen.

Dat staat haaks op het totaalbeeld. Sinds 2009 zijn er 900 drukkers verdwenen. Een analyse van ABN Amro laat zien dat er landelijk nog 3.500 bedrijven over zijn, waarvan ruim 2.000 eenmanszaken. Per 31 januari 2018 staan bij de Kamer van Koophandel in Groningen nog 89 bedrijven in de grafische branche ingeschreven. Het gros daarvan is eenmanszaak. Ongeveer vijftien grafische bedrijven hebben meer dan tien medewerkers.

Hoewel het economisch beter gaat, lijkt de situatie in de grafische branche te verslechteren. Zo gingen in 2017 meer bedrijven failliet dan in 2016 (34 ten opzichte van 28).

Fons Bakkes is directeur bij de brancheorganisatie, het Koninklijk Verbond van Grafische ondernemingen (KVGO). 'Het fraaie beeld dat wordt geschetst van de aantrekkende economie is volstrekt niet herkenbaar als we naar onze eigen sector kijken. Dat het aantal faillissementen, na een eerdere afname, de laatste maanden weer toeneemt, is een slecht teken.'

Bakkes wijst er op dat de werkloosheid weliswaar iets afneemt, maar met ruim veertien procent nog altijd ruim drie keer zo hoog is als het landelijke percentage. 'Er zijn misschien bepaalde sectoren waar het wat beter gaat, denk aan de verpakkingsdrukkerijen, maar over de hele linie blijft het plaatje somber en is er ook weinig reden voor optimisme.'

Een tegengesteld beeld zien we dus bij Simian. In 2007 ontwierp Wouter Haan voor klanten. Die kwamen toen met de vraag of hij de ontwerpen ook kon drukken. Zo ontstond een eigen drukkerij en dat heeft de afgelopen tien jaar een enorme vlucht genomen. Haan is de eigenaar van Simian. Om een beeld te schetsen: er worden meer dan duizend orders per dag afgehandeld en het bedrijf heeft inmiddels meer dan 300.000 klanten.

Het bedrijf verhuisde vanwege de groei een aantal jaren geleden van Roden naar Westerbroek. 'Wij zijn bewust een online drukkerij. Klanten kunnen meteen ook de prijzen zien. We hoeven niet eerst een offerte te maken. Bij ons klik je aan wat je wilt hebben. Bestanden uploaden en klaar,' verklaart Haan het succes.

Het is ambacht versus productiewerk zegt Haan. 'Bij de ambachtelijke drukker drink je eerst een kopje koffie. Het uurtje dat je met de accountmanager praat moet betaald worden net als de lease-auto. Dat maakt nogal wat uit in de prijs, want die kosten hebben wij niet.'

Bij Scholma praat commercieel manager Harry Ploeg met ontzag over Scholma. 'Onze kracht is de persoonlijke benadering. Klanten vinden het prettig om aan de hand meegenomen te worden. Er zijn duizenden soorten papier en vele manieren van afwerking . Om daar de juiste keuze in te maken is het fijn dat je een betrouwbare partner hebt die alle wegen kent. Dat doen we al ruim tachtig jaar.'

Ploeg onderschrijft het standpunt dat de focus op drukken alleen onvoldoende basis is voor een rendabele bedrijfsvoering. 'Kijk laat helder zijn dat de wereld om ons heen veranderd. De digitalisering neemt een steeds grotere rol in. Waar wij nu druk mee zijn om papier te gebruiken als toegang tot de multimediale wereld.' Hierbij wordt gebruik gemaakt van augmented reality, toegevoegde realiteit. Hiervoor is een aantal jaren geleden de veeew app ontwikkeld.

Voor online bestellen is bij Scholma een digitaal platform ontwikkeld, maar veel specifiek drukwerk is niet online te bestellen. Hoe het product eruit gaat zien komt meestal in overleg met de klant tot stand.

Daar waar bij Scholma drukken en vooral het hoe centraal staat, ligt de focus bij Simian anders vertelt Haan. 'Wij blijven continu innoveren en richten ons op een zo efficiënt mogelijk (online) bestelproces. Hoe bouw je een website zo op dat een klant lekker kan bestellen? Het traditionele drukken is wat mij betreft passé. Er zijn steeds meer die omvallen en geen werk meer hebben. De tijd zal het leren, maar voor mij telt het echt niet meer.'

Wat niet wegneemt dat drukken geen aandacht heeft binnen Simian. 'Het feit dat we zelf drukken in combinatie met online bestellen heeft voor de versnelling gezorgd. Andere online aanbieders verkopen wel, maar produceren niet zelf. Door deze combinatie kun je de klant echt beter helpen.'

Om snel te kunnen produceren zijn miljoenen geïnvesteerd in snelle machines. Inmiddels zijn er twee zogeheten Komori's geïnstalleerd in de productieruimte die zo'n 10.000 vierkante meter beslaat. Deze persen kunnen 15.000 vel per uur dubbelzijdig verwerken en draaien 24 uur per dag. Het is een voorbeeld van de toegenomen productiviteit in de branche de afgelopen tien jaar.

De invloed van internet heeft ervoor gezorgd dat Scholma al lang geen traditionele drukker meer is. 'Je migreert als bedrijf,' zegt Ploeg, 'Medewerkers die bijvoorbeeld in het verleden bezig waren met het opmaken van pagina's, die zijn nu bezig om filmpjes te analyseren om te kijken of ze geschikt zijn voor de veeew app.'

Bij Scholma hebben ze hoge verwachtingen voor de toekomst. Ploeg verwoordt het als volgt. 'We gaan de komende vijf jaar een groei doormaken verwacht ik. We zijn samen met de Rijksuniversiteit en de Hanzehogeschool aan het kijken hoe de combinatie tussen papier en multimediaal verder in de markt uitgerold kan worden. Als het de vlucht gaat nemen die we verwachten dan gaan we ook weer personeel aannemen.' Dat zou een impuls betekenen, na het moeten ontslaan van veertien medewerkers een aantal jaren geleden.

De digitaliseringslag is bij Scholma dus volop in gang en de directie is daar positief over, maar Haan is sceptisch over de ontwikkelingen in onze regio. 'De drukbranche ligt vrijwel stil vind ik. In Groningen zijn er vijf á tien bedrijven die ertoe doen, maar die zijn zich niet spectaculair aan het verbeteren. Ik zie niet echt acties die heel goed zijn voor de klant.'