Op de Helperzoomtunnel rust al 86 jaar geen zegen

Het begint allemaal 86 jaar geleden...

Het idee voor de tunnel wordt voor het eerst geopperd in 1932. De toenmalige directeur van Gemeentewerken ingenieur H.P.J. Schut, presenteerde een 'Uitbreidingsplan Groningen'. Dit had hij ontwikkeld samen met de Amsterdamse architect en stedenbouwkundige Hendrik Petrus Berlage.

Het uitbreidingsplan bestond uit een nauwkeurig ontworpen patroon van brede wegen, straten, statige parken en pleinen en bood Groningen de mogelijkheid om uit te groeien tot een stad met 250.000 inwoners. Twee ringwegen vormden de belangrijkste infrastructurele oplossing voor de voorspelde verkeerstoename.

De kaart die van dit plan is gemaakt, is een sieraad op zich. Een aantal jaren geleden is deze herdrukt en hij hangt in menig Groninger huiskamer. Wie de moeite neemt de kaart te bestuderen, herkent het moderne Groningen er in.

Veel ideeën uit 1932 zijn in de loop der jaren uitgevoerd. Het zwarte deel op de kaart is de stad in 1932; de geplande uitbreidingen zijn rood en geel. Sommige voorstellen hebben het niet gehaald, waaronder de tunnel onder het spoor.

Door de recessie in de jaren '30 en vervolgens de Tweede Wereldoorlog duurde de uitvoering van het 'Plan Schut' veel langer dan gedacht. Pas in het begin van de jaren '60 werd industrieterrein Winschoterdiep aan de oostkant van de stad aangelegd. Wie de kaart uit 1932 er naast legt, ziet dat de contouren van het 'Uitbreidingsplan Groningen' zijn gevolgd.

De laaggelegen weilanden werden opgespoten met zand en daarop kwamen de Duinkerkenstraat en de Rouaanstraat. De toegang tot het industrieterrein was onhandig: het hele gebied was jarenlang alleen bereikbaar via de Antwerpenweg over het Oude Winschoterdiep. Want halverwege de aanleg van het industrieterrein, is van het plan afgeweken: de tunnel naar Helpman werd niet gebouwd.

Het Uitbreidingsplan Groningen was met zijn twee ringwegen om de stad zeer vooruitstrevend in de jaren '30. Maar in de jaren '60 en '70 groeide het aantal auto's explosief en ontstond het besef dat je auto's niet langer ruim baan moest geven. Je moest het autoverkeer juist ontmoedigen. Het idee dat je met je auto van de oostkant van de stad naar de woonwijken Helpman en Coendersborg moet kunnen rijden, werd losgelaten. De automobilisten moesten maar gebruik maken van de nieuw aangelegde zuidelijke ringweg.

Aan het eind van de Antwerpenweg liep de weg daarom dood. Tientallen jaren lag een grote vijver midden op het bedrijventerrein: de kuil voor de tunnel die er niet kwam. Het plan om het autoverkeer onder het spoor door te leiden naar de Savornin Lohmanlaan in Helpman, werd nooit uitgevoerd.

Tientallen jaren heeft die vijver daar gelegen. Tot de gemeente Groningen hem in de jaren '80 liet dempen. Zo'n twintig jaar later werd de oude vijver weer opengegraven voor de komst van een fietstunnel. Deze vormt nu de verbinding tussen industrieterrein Winschoterdiep en de wijk Helpman. Aan de Helpman-kant is woonwijk Klein Martijn gebouwd, waardoor daar inmiddels geen ruimte meer is voor een autotunnel.

In 2015 was er nog een kans voor een autotunnel. In het verlengde van de Boumaboulevard, de weg voor het FC Groningen-stadion, werd onder het station Europapark een tunnel aangelegd die een perfecte aansluiting had gegeven. Maar opnieuw werd gekozen voor een fietstunnel. Automobilisten moesten het spoor over bij de Esperantokruising.