Alders: nieuwe NCG bereikt niets zonder draagvlak in de regio

De nieuwe Nationaal Coördinator Groningen (NCG) heeft alleen een kans van slagen als hij of zij écht van het Rijk, de provincie én de gemeenten samen is. Dat zei Alders na een van zijn laatste publieke optredens als NCG.
'Het eerste dat moet gebeuren is dat het Rijk, de provincie en de gemeenten afspreken wat ze willen en hoe ze samen willen werken. Als dit een nationale zaak is, dan moet je daar ook de besluitvorming neerleggen. Niet bij een van de drie, maar bij de drie gezamenlijk.'
'Hoe beter de afspraken nu worden gemaakt, hoe beter bepaald kan worden wat ieders rol is.'

U werd in Appingedam ontvangen met een staande ovatie. Hoe was dat voor u?

'Dat was zeer vererend, of beter, zeer emotioneel. We hebben heel veel discussies gehad in dit gebied en dan is het mooi om op zo'n moment te merken dat je met elkaar toch wat hebt opgebouwd.'

Hebt u dat de afgelopen drie jaar niet gemist? U werd toch een beetje als Kop van Jut behandeld.

'Ja, maar ik heb ook heel vaak gezegd, ook tegen mijn medewerkers: mensen zijn boos. Boos op de minister, boos op de organisatie, boos op het CVW, boos op wie dan ook. En wij komen in de dorpshuizen bij die mensen. De andere instanties zijn daar niet. De mensen moeten bij ons hun boosheid kwijt. Het is ook niet gek dat het heel vaak tegenover ons geuit is, terwijl het over andere dingen ging. Dat is dan zo.'
Je weet dat je de bewoners in de steek laat als je weg gaat
Hans Alders, scheidend Nationaal Coördinator

Hoe waren die laatste dagen voor u het besluit nam?

'Natuurlijk heel vervelend. Je hebt heel veel opgebouwd met de bewoners. De afgelopen jaren zijn er allemaal voorbereidingen getroffen die nou tot uitvoering zouden kunnen komen. Je weet dat je die mensen in de steek laat als je weg gaat.'
'Ik wil niet verhelen dat er een hele grote NCG-organisatie is van mensen die daar 'ja' tegen hebben gezegd en die niet van negen tot vijf werken, die heel betrokken zijn en je weet dat je ook die mensen in de steek laat. Dus je moet over heel veel drempels heen en dat heeft me wel wat gedaan. Maar uiteindelijk moet je tegen elkaar zeggen: hier is de integriteit in het geding, het vertrouwen in het geding en dat gaat te ver en dan moet je de beslissing nemen.'

Hoe kijkt u 's ochtends in de spiegel, na deze stap?

'Ik heb heel sterk laten wegen dat ik met mensen afspraken heb gemaakt. Ik heb mensen beloofd: zo en zo gaan we het doen. Ik moet nu vaststellen dat ik die beloftes niet na kan komen. En daarom heb ik gezegd: als dat zo is, dan is mijn persoonlijke integriteit in het geding. Dan kan ik niet in de spiegel kijken. Daar ben ik niet toe bereid. Ik respecteer zeer dat bestuurders in dit land besluiten nemen, maar ik moet zelf de vraag stellen of ik die besluiten wil uitvoeren. Dat kan ik niet en dat is nu aan de orde.'

Wat was voor u de druppel bij het nemen van dat besluit?

'Heel veel mensen hebben te horen gekregen: uw huis voldoet niet aan de norm. Wij hebben afgesproken dat we dat versterken. En nu komen we daarop terug en krijgen ze te horen: we doen het niet. Tegen andere mensen hebben we gezegd: we werken het versterkingsadvies uit en dat gaan we straks toetsen. En dan wordt ineens het besluit genomen dat we gaan stoppen met het maken van versterkingsadviezen.'
Beloftes die gedaan zijn, worden niet nagekomen en daarmee komt het vertrouwensbeginsel tussen overheid en burger in het geding
Hans Alders, scheidend Nationaal Coördinator
'Beloftes die gedaan zijn, worden niet nagekomen en daarmee komt het vertrouwensbeginsel tussen overheid en burger in het geding. En: de NCG is van de gemeenten, de provincie én het Rijk. Dat was de bedoeling. Maar ik zie dat er op dit moment eenzijdig besluiten worden genomen waardoor het steeds moeilijker wordt om te zeggen: ik ben van de drie bestuurslagen.'
'Er zijn dus twee heel fundamentele punten in het geding en dan moet je een afweging maken.'

Is uw positie eigenlijk ooit geweest wat u had gehoopt?

'Ik heb al eens eerder gezegd: je kunt heel lang discussiëren over bevoegdheden. Als we met zijn allen vinden dat het moet gebeuren, dan lukt het ook wel zonder dat die bevoegdheden formeel zijn geregeld. Ik heb heel vaak gedaan alsof ik die bevoegdheden had en als iedereen dan meedoet, dan heb je ze ook en hoef je het niet formeel te regelen. Maar als het echt spannend wordt, komen ook dit soort vragen aan de orde en wordt het een probleem.'

Terugkijkend is het altijd makkelijk praten. Kunt u de vinger op de zere plek leggen over waar het in de afgelopen drie jaar is misgegaan?

'Dit kabinet heeft een heel belangrijk besluit genomen. En dat is: we stoppen met de gaswinning. Alleen daarna moet je wel heel kijken: hoe maak ik af wat ik al beloofd heb? En waar begin ik aan een nieuwe aanpak? Daarvan vind ik dat de afgelopen weken precies de verkeerde besluiten genomen zijn.'
'Ik respecteer nog steeds dat de minister daarvoor politiek verantwoordelijk is. Maar ik heb met die bewoners afspraken gemaakt en moet nu zeggen: die kom ik niet na. Dat gaat mij te ver.'

U stopt. Wat gaat u nu doen?

'Ik woon in dit gebied, dus ik zal ongetwijfeld na gaan denken over wat ik ga doen. Maar dat is niet het belangrijkste geweest de afgelopen dagen. Daar ga ik eens rustig over nadenken.'
Ik denk niet dat de minister mij zal vragen mijn besluit te heroverwegen
Hans Alders, scheidend Nationaal Coördinator

U kreeg nog een vraag uit de zaal: of u uw besluit zou willen heroverwegen. Zit die kans er in?

'Laten we eerlijk zijn, ik heb die brief geschreven. Ik denk niet dat de minister mij zal vragen dat te heroverwegen.'