Molenaar worden? Deze vijf eigenschappen moet je hebben

'Houd jij de boel graag draaiende? Schrik je niet van een beetje tegenwind? En is uitleg geven koren op je molen? Word dan vrijwillig molenaar.'

Met deze wervende woorden willen Erfgoedpartners Groningen en het Gilde van Vrijwillige Moelnaars het aantal molenaars in onze provincie weer opkrikken. Dat is hard nodig, want voor de bijna 90 molens die onze provincie rijk is, zijn amper voldoende mensen te vinden.

In december 2017 kreeg het ambacht de status van werelderfgoed op de Unescolijst. Die positieve aandacht wordt nu ingezet om nieuwe molenaars te werven, vertelt Thea Pol namens Erfgoedpartners. 'Er zijn zo'n honderd molenaars, maar in het ideale geval hebben we er twee per molen. Dan zou je er dus zeker 80 tekort komen.'

Om de daad bij het woord te voegen, werd deze promovideo gemaakt:

Dat een molen handmatig draaiende wordt gehouden, zullen veel mensen nog wel weten. Maar dat daar nog veel bij komt kijken, is minder bekend. De onderstaande eigenschappen heb je nodig om het tot een goede molenaar te schoppen.

Een molen moet bij voorkeur elk weekend een paar uur per dag draaien. Dat is nodig om hem in goede conditie te houden. Door de wieken te laten draaien, krijgt houtworm bijvoorbeeld geen kans. 'Molens blijven goed als je er echt mee bezig bent', zegt Casper Meinders, molenaar van De Lelie in Eenrum.

'Als de wieken stil blijven staan en aan één kant staan, zakt al het gewicht naar dezelfde kant. Dat kan snel gaan. Als je hem draait, moet je hem ook smeren. Je hoort snel genoeg wanneer je iets moet doen.'
Meinders vertelde in maart van dit jaar al vol liefde over zijn werk:

Als die beschikbaarheid trouwens een drempel is, kunnen molenaars volgens Thea Pol ook prima samenwerken, als een soort deeltijdmolenaars. 'Vind je het een opgave om iedere week naar de molen te gaan? Doe het dan samen met een collega en verdeel de diensten.'

Maar voordat je überhaupt aan de slag kunt, moet je eerst nog de studieboeken induiken. Ale molenaars hebben namelijk de opleiding tot 'vrijwillig molenaar' gevolgd. Die duurt 1,5 tot 2 jaar en wordt aangeboden door het Gilde van Vrijwillige Molenaars.

Om je molenaarsexamen te halen, moet je een bepaald aantal 'draaiuren' hebben voordat je een proefexamen mag aanvragen. Pas met een certificaat op zak mag je een molen draaiende houden. Daar komt ook klein onderhoud bij kijken. Dus wat technische kennis kan ook geen kwaad.

Een molen draaiende houden is zwaar werk. Je moet de zware wieken van de molen in gang zetten en deze vervolgens ook weer tot stilstand brengen. Dat laatste gebeurt door hem aan een zogeheten vangketting te leggen. Gelukkig draaien de molens tegenwoordig doorgaans zonder molensteen. Toch is het werk niet geheel zonder gevaar, vertelt Pol.

'Niet om af te schrikken, maar in zekere zin is een molen een gevaarlijk ding. Daarvan moet je je bewust zijn als je bezoekers ontvangt. Er zijn weleens molenaars om het leven gekomen. En zelfs nu komen er nog af en toe ongelukken voor. Bij De Lelie in Eenrum vlogen ooit tijdens een storm de maalstenen de molen uit.'

Gaat het hard waaien? Uit welke richting komt die wind? Is er onweer op komst? Allemaal zaken die je als molenaar goed in de gaten moet houden. Of, zoals Pol het zegt: 'Je moet vooral leren het weer te herkennen. Daar moet je als molenaar op reageren.'

En voor wie doe je het dan uiteindelijk, als je molenaar bent? Want de meeste molens draaien 'voor de prins'. Ze hebben geen vaste taak meer in de waterbeheersing of voor het malen van koren. Toch zijn molens onmisbaar in ons landschap, meent Pol.

'Molens hebben een taak in ons cultureel besef. Dat bijzondere erfgoed willen we meegeven aan volgende generaties. Het is heel bijzonder dat we in onze provincie nog van molen naar molen en van toren naar toren kunnen fietsen. Dat vind je bijna nergens meer. Wees daar zuinig op.'

'Bovendien doet het wat met je om met zo'n eeuwenoud monument te werken. Als die molen aan het werk gaat, kreunt hij in al zijn voegen. Dat maakt wel indruk.'

Meer weten over molens of de vrijwilligers die ze draaiende houden? Bekijk dan hier alle activiteiten tijdens het Groninger Molenweekend, op 9 en 10 juni.