Van kraantjespot tot senseo: Museum Stad Appingedam in teken van koffie en thee

Het is allemaal te zien op een tentoonstelling over koffie en thee, vroeger en nu. De tentoonstelling gaat zaterdag van start in Museum Stad Appingedam.

Het theekoepeltje in de voortuin van Museum Stad Appingedam is waarschijnlijk zelden zo goed van pas gekomen als bij de tentoonstelling rond de Groninger koffie- en theecultuur.

Vanaf de 17e eeuw laten welgestelde Nederlanders zo'n klein theehuisje in hun tuin bouwen. Hoewel niet specifiek Gronings, zijn in onze provincie nog verscheidene originele theekoepeltjes bewaard gebleven. Zo ook in de tuin van het museum.

'Dit theehuisje is uit 1860, hetzelfde jaar waarin het huis is gebouwd waar het museum nu in zit', vertelt Cynthia Heinen, directeur van Museum Stad Appingedam.

'We hebben geprobeerd om het zoveel mogelijk weer in oude stijl terug te brengen. Het theehuisje is gerestaureerd en hoorde origineel in deze tuin.'

Dat thee en koffie luxe artikelen waren tot in de twintigste eeuw is bijvoorbeeld te zien in een vitrine in het museum gevuld met zilverwerk. 'Dat is inderdaad allemaal van zilver: fraai vormgegeven kannen, een roomlepel. Een deel ervan is hier in Appingedam gemaakt door de beroemde zilversmid Frima', legt Heinen uit.

Even verderop staat een klein kistje te pronken. Het kan met een sleuteltje afgesloten worden. 'Het lijkt op een sieradenkistje, maar het is toch echt een theekistje. Hierin werd de thee veilig en zorgvuldig bewaard. De vrouw des huizes bewaarde het sleuteltje en als het dienstmeisje thee moest zetten, werd het door haar zorgvuldig afgemeten en ging het kistje weer op slot. Het geeft aan hoe kostbaar thee vroeger was.'

Op de tentoonstelling ontbreekt ook de Groningse kraantjespot niet. Er staan er een aantal. 'Die met drie kraantjes is gemaakt voor een koffiehuis zodat klanten die er omheen zaten, zelf hun koffie konden tappen', vertelt de directeur.

'De kraantjespot ernaast is er eentje die mensen hier goed kennen. Die werden vaak als huwelijkscadeau gegeven. De eerste kraantjespotten komen al voor in de 17e eeuw. Die met die bolle buiken zijn van veel later, die werden nog tot in de jaren '70 gemaakt. Daar staat trouwens ook een bijzondere kleine kraantjespot. Dat heet een vrijerspotje. Als een jongen en een meisje verkering hadden, dan mochten ze wel samen in een apart vertrek zitten en kregen ze zo'n kannetje mee.'

Een deel van de tentoonstelling komt uit de eigen collectie van het museum. 'Maar we hebben ook objecten geleend van particulieren en andere musea. Daarnaast hebben we spullen kunnen lenen van de firma Tiktak uit Groningen.'

De tentoonstelling 'De Groninger cultuur rond koffie en thee' is vanaf zaterdag voor publiek toegankelijk en duurt tot en met 9 september.