'Echte politici mokken niet over plekje op de kieslijst'

Dit soort kwesties komt altijd voor. Op laag niveau bij de partijen voor de gemeenteraden. Op hoger niveau bij de vaststelling van de Kamer-/ parlementslijsten. In Nederland en daarbuiten. Alleen in dictaturen zie je deze verschijnselen niet. Hoewel de onvrede daar onderhuids bepaald niet minder is. Door goede afspraken en goede regels kan men de onvrede verminderen. En door zorgvuldige procedures.

Trouwens, ook sympathieke grote partijen van nu ontstonden eerder vaak als afsplitsingen. Pieter Oud (oprichter VVD) stapte in '48 uit de PvdA. Hans Gruyters (medeoprichter D66) stapte in 1966 uit de VVD. En minister Van Doorn (PPR/later GroenLinks) bijvoorbeeld, stapte in '68 uit de KVP. Afsplitsingen zijn van alle tijden en soms zeer vernieuwend en waardevol. En soms nuttig dus!

Deze kwestie kent geen eenduidig antwoord. Het is wel duidelijk dat politici meestal niet geheel vrij zijn van behoorlijke ego's en die kunnen dan ook gemakkelijk worden gekwetst. Wanneer een partij duidelijk aangeeft dat er een maximale termijn aan de zittingsduur van raadsleden zit, lijkt het me logisch dat men zich daaraan houdt. Of het verstandig is kun je je afvragen. Naar mijn mening moet worden gekeken naar de effectiviteit van mensen om belangrijke thema's voor een partij aan de orde te stellen.

Daarnaast moeten mensen op de lijst in staat zijn om het partijbelang voor het persoonlijk belang te stellen. Wel blijft het belangrijk dat de commissies die de lijsten samenstellen dat zorgvuldig doen en daarvan ook verantwoording afleggen bij de leden. Die hebben uiteindelijk het laatste woord. Ik ben ertegen dat dat soort zaken in de pers wordt uitgevochten.

Een evenwichtige kieslijst maken is een hels karwei: verdeling man/vrouw, wijk of dorp, deskundigheid, vernieuwing, beschikbare tijd: allemaal belangrijk! Fatsoenlijke partijen vormen een kandidaatstellingcommissie en die doet een lijstvoorstel aan het hoogste orgaan: de ledenvergadering. Zo'n voorstel leidt, onontkoombaar, altijd tot vreugde en verdriet.

Mensen die dat niet kunnen accepteren en vervolgens voor zichzelf beginnen laten zien moeite te hebben met spelregels en zelfgemaakte afspraken, bepaald geen aanbeveling voor een lokaal bestuurder of volksvertegenwoordiger, lijkt me. Echter: iedereen die op de lijst staat heeft de volledige vrijheid om te proberen zoveel mogelijk stemmen te trekken en zo met voorkeurstemmen in de Raad te komen. Let wel: dit zitting nemen geldt NIET voor lijstduwers. En ik ben niet boos op de PvdA dat een andere Van Dijken de ultieme lijstduwer is, hoogstens een heel klein beetje verdrietig…

In alle partijen ontstaat zo af en toe bonje van botsende ego's. In aanloop naar verkiezingen is het spitsuur voor gekrenkte zieltjes enerzijds, en powerplay van partijbelangen anderzijds. Weinigen worden een leuker mens van het actief zijn in de politiek, andersom barst het van de voorbeelden. Dat komt omdat politici elkaar steeds wijs maken dat wat ze doen van levensbelang is en dat al die verordeningen en nota's het verschil voor mensen maken, terwijl ze stiekem wel weten dat het niet zo is.

Slechts de volksvertegenwoordigers die dát doen waarom ze ooit actief zijn geworden in hun buurt, werk of club, zij die constant onder de mensen blijven die de gevolgen van hun besluiten ervaren, blijven fier overeind. Zij gaan niet mokken bij wat tegenslag, zij gaan niet miepen over een plekje op een kieslijst. Sterker nog: zij stappen niet in de schijnwerpers omdat hun ambitie of imago dat vraagt, maar omdat ze het verschil willen maken in een maatschappij voor mensen. Het zijn die partijleden die de komende maanden niet schreeuwen om een krantenkop ofbij de notaris staan voor een nieuwe egosplinter op de kieslijst.

Boos? Verdrietig! Teleurgesteld, gemankeerd, gepasseerd, geef het een naam, maar zíj zijn het. Omdat er spelregels zijn (die zij ooit mee hebben opgesteld, mag men aannemen) die bepalen dat sommigen wel en anderen niet op een kandidatenlijst komen. Dat hoort bij het spel dat politiek heet.

En om dan stampvoetend te vertrekken? Als een meerderheid van achterbanners anders besluit dan jij graag zou willen, heb je daarmee te leven; men noemt dat ook wel een democratische gang van zaken. Slechts als dáárvan geen sprake is, hebben de bozen en verontwaardigden gelijk. Maar ook is waar dat samenstellers van kieslijsten prudent en met wijsheid moeten omgaan met kennis en kunde, en vooral ook ervaring van actieve politici. Die tellen immers ook?!