Groninger Landschap knapt monumentale 'NAM-boerderijen' op

© Theo Sikkema/RTV Noord
Het Groninger Landschap begint eind dit jaar met het opknappen van drie monumentale boerderijen in het bevingsgebied. Voor de klus kreeg de erfgoedbeheerder vorig jaar een bruidsschat van drie miljoen euro mee van de NAM.
Vijf jaar geleden kocht de NAM de drie monumentale boerderijen noodgedwongen op. Het gaat om de Melkema in Huizinge, De Haver in Onderdendam en Occo Reintiesheert in Stedum.
Aardbevingen en achterstallig onderhoud trokken de  voorbije jaren een zware wissel op het erfgoed. Eigenaren eisten te worden uitgekocht door de Nederlandse Aardolie Maatschappij. 'De NAM zat met de boerderijen in hun maag', herinnert erfgoedspecialist Douwe van der Zee zich.

Graag of niet

Het Groninger Landschap zag zijn kans schoon en klopte aan. 'Niet om te onderhandelen, want het was graag of niet.' Van der Zee maakte een meerjarenbegroting en vroeg één miljoen euro per boerderij om de boel op te knappen en te verstevigen. De NAM hapte toe. 
'Je kunt niet zomaar iets overnemen. We hebben de onderhoudskosten in kaart gebracht voor de komende dertig jaar en uiteindelijk kwamen we op 1 miljoen euro per boerderij uit.'

Geen slapeloze nachten

Dat was afgelopen najaar. Inmiddels heeft het Groninger Landschap de boerderijen in bezit. Van der Zee fantaseert al maanden over 'zijn' project. 'Nee geen hoofdbrekens of slapeloze nachten. Als iemand enthousiast is ben ik het wel. Het zijn hele mooie boerderijen en het is de moeite waard om die te bewaren.'
Naast een woonfunctie in alle boerderijen, wil de erfgoedbeheerder de monumenten ook op kleinschalige wijze openstellen voor publiek. 'Denk daarbij een een expositie of rommelmarkt.' 
Wel moet eerst 'even' worden afgerekend met een aantal antikrakers. Zij zagen hun kans schoon en bestieren al jaren een aantal boerderijen.

Antikraakconstructie

Een van die bewoners is Peter Koetsier. Hij huurt een deel van de boerderij in Onderdendam van leegstandsbeheerder Ad Hoc in een antikraakconstructie. 'Dit monumentale pand is al dertig jaar verwaarloosd', weet Koetsier terwijl hij naar de vervallen voorgevel wijst.
Koetsier hoopt dat hij in de boerderij mag blijven wonen. 'Inmiddels heb ik een mondelinge afspraak met de stichting. Ik zorg al drie jaar voor de boerderij.'
De boerderij stamt uit 1894. De oorspronkelijke bewoner spande processen aan tegen de NAM, waarna de maatschappij het stuk erfgoed opkocht. 'Maar die zijn niet thuis in de vastgoedwereld', knipoogt Koetsier. 'De NAM heeft de laatste jaren grondig onderzocht hoe hard het pand is getroffen.'
Een eindje verderop legt Van der Zee uit hoe het verder moet. 'Niet alle antikrakers kunnen er blijven wonen', benadrukt hij. 'Eerst gaan we de boerderijen opknappen en permanente woonruimtes creëren.

In takt

In het geval van de boerderij in Onderdendam is de woonruimte in het voorhuis nog grotendeels intact. De 19-eeuwse plafonds zijn wel ernstig beschadigd en het balkon is naar beneden gekomen.
De pinnen in het plafond verraden het pleisterwerk van de NAM. 'Dat zijn allemaal tijdelijke maatregelen, wij willen de boerderij graag in oude staat herstellen.' De Melkema in Huizinge is een ander verhaal. Daar heeft een aantal jaar een horecagelegenheid gezeten. 'We willen de woonfunctie daar opnieuw terugbrengen.'
 

Onzekere factor

Een onzekere factor is er ook. Wat als zich nieuwe aardbevingen voordoen? 'Dat is onderdeel van de afspraken. Bij nieuwe schade door een beving kunnen we opnieuw een beroep doen op de NAM.'
Deze zomer worden de plannen door het Groninger Landschap ingediend bij de gemeente Bedum en Loppersum. Eind van dit jaar wordt gestart met de verbouwingen van de boerderijen.