'Schrap de onzinbanen, maak werk weer zinvol'

De laatste tijd is in de media nogal wat verschenen over het nieuwste boek van David Graeber. Deze hoogleraar vindt dat we de onzinbanen moeten afschaffen. Ik werd direct enthousiast. Ik verwachte behalve een slimme kerel ook een no-nonsens man die vanuit zijn leerstoel even de kapitalistische elite zou laten bibberen. Hij noemt zichzelf immers een anarchist en revolutionair.

Hij lijkt vanuit zijn comfortabele stoel ook precies te weten wat goed is voor de mannen en vrouwen op de werkvloer. Volgens deze beste David zit een groot deel van ons namelijk in een onzinbaan waar we zo snel mogelijk uit moeten stappen. 

Nu weet ik best dat er in de grote bedrijven te veel managers rondlopen maar zoveel als Graeber stelt? Hier wou ik meer van weten. Graeber geeft aan dat veel mensen hun baan als zinloos ervaren. 

Ook ik geloof dat die gedachte juist is. Maar dan slaat hij ineens de plank mis. Vanaf het ervaren gaat hij over op het voorgenomen feit dat die banen dan ook echt zinloos zijn. Vanaf daar verandert Graeber voor mij ineens in een soort hoogdravende intellectueel die het proletariaat betweterig toespreekt. Ik leg even uit waar hij me kwijt raakt.

Onze hooggeleerde vriend vergeet iets wezenlijks. Hij gaat namelijk voorbij aan de vraag hoe al die onzin-banen er zijn gekomen. Vroeger mocht een fabrieksarbeider van bijvoorbeeld Scania of Daf een hele vrachtwagen bouwen. Met de intrede van het Fordisme (bedacht door Henry Ford) is dat werk in kleine stukjes opgeknipt. Nu sta je in diezelfde fabriek alleen maar autodeuren of alleen dashboards te doen. Het hele vak is opgeknipt in kleine taakjes.

Voor andere bedrijven geldt zelfs nog weer dat werkgevers het grootste deel van het werk in een goedkoop land hebben gedumpt en dat we hier alleen nog de laatste diensten mogen verlenen. Dus als een product onder vreselijke omstandigheden in Verweggistan wordt gemaakt dan mag jij alleen nog het callcenter in met een shitbaantje van Randstad om het aan de man te brengen. Potdomme dat voelt zeker zinloos.

En al die banen zijn opgeknipt om de productie tot ongekende hoogte te versnellen. Banen worden namelijk keihard uitgehold, opgeknipt, uitbesteed en kapotgemaakt in een waanzinnige race naar beneden met een blinde winsthonger als motor. Daar horen we onze professor helaas niet over.

Volgens mij komen uit die race wel een beste partij andere onzinbanen voort. Die fabrieken, callcenters, bouwplaatsen en wat meer worden namelijk non-stop aangejaagd door managers. En de arbeidsplaatsen die managers opvullen worden nooit betaald uit de directiebonus. Nee, ze vreten plekken op die we in zouden kunnen zetten om de werkdruk af te laten nemen in het feitelijke werk zelf. De ploegchef van vroeger is vervangen door een manager in driedelig pak vol lulkoek-bingo.

De chef zorgde dat alles bleef draaien maar de manager zorgt dat alleen de cijfers opklimmen. Dus laten we managers afschaffen. Voor mijn part komt de chef terug en worden er heel wat opjaagprocessen teruggedraaid. Voor elke manager kun je wel 3 of 4 collega's aannemen.

Als meneer Graeber zich echt wil verdiepen in wat mensen op de werkvloer beleven dan zou hij ze oproepen om de race naar beneden te keren en gezamenlijk op te staan tegen de afbraak van hun vak en hun bedrijf. Dat is wat er naar mijn mening mist. David Graeber zou bij mij een boel goed maken als zijn volgende boekje ging over hoe men zich moet organiseren in plaats van pretentieuze theorietjes te bedenken. En zo gun ik hem zijn baan ook nog. Ik hoop dat het een zinvolle is.