Waarom bestaan er nog onbewaakte overwegen?

Bij onbewaakte overwegen worden passanten alleen gewaarschuwd met een andreaskruis en waarschuwingsborden. Ze zijn dus niet uitgerust met spoorbomen, bellen en lichtsignalen. Weggebruikers moeten de situatie zelf goed inschatten.

Er zijn 20 'niet actief bewaakte' spoorwegovergangen in onze provincie, volgens cijfers van ProRail. Deze zijn onder te verdelen in drie categorieën.

- Rood: Openbare, onbeveiligde overgangen (7);
- Blauw: Onbewaakte overpaden op treinstations (9);
- Groen: Overgangen die in de loop van tijd een 'openbaar karakter' hebben gekregen, omdat er meerdere mensen gebruik van maken (4);
- Oranje: We hebben een eigen vierde categorie toegevoegd: overgangen die door lezers worden aangedragen als openbare, onbewaakte overgang.

Kort gezegd: ze zijn ouderwets. Het spoorboekje raakt voller en voller en treinen rijden op hoge snelheid, zeker vergeleken met vroeger. Bovendien zijn treinen stiller geworden. Verder is het ook op de weg een stuk drukker geworden. en zijn steeds meer verkeersdeelnemers onbekend met het fenomeen onbewaakte overgang. Want zo vaak kom je ze immers niet meer tegen.

'De veiligste overweg, is geen overweg', is het mantra dat al enige tijd klinkt bij spoorbeheerder ProRail. Want, zo stelt de spoorbeheerder, 'op de snelweg zijn gevaarlijke kruispunten allang uit den boze. Daar zijn alleen nog ongelijkvloerse kruisingen. Op het spoor lopen we daarin helaas nog achter.'

ProRail wil daarom nog dit jaar zo'n 25 onbewaakte overwegen aanpakken. De kans dat daar Groningse overwegen tussen zitten, is groot. De meeste onbewaakte overwegen in ons land bevinden zich namelijk in het noordoosten.

Zelfs na meerdere dodelijke ongelukken duurt het vaak nog een tijd voordat er maatregelen genomen worden. In het NPO Radio 1-programma 1 op 1 werd ProRail-directeur Pier Eringa daar onlangs uitgebreid over aan de tand gevoeld.

De meeste vertraging ontstaat volgens hem door 'een wereld van verschillende en vaak tegengestelde belangen'. Zo moeten grondeigenaren meewerken en spelen belangengroepen als de wandel- en fietsersbond een belangrijke rol. En natuurlijk kan ook de plaatselijke gemeenteraad een stokje steken voor de sluiting van een overweg. Dat gebeurt bijvoorbeeld als er geen of geen geschikte alternatieve route gevonden kan worden.

Uiteraard speelt ook geld een rol. Het omleiden van een onveilige spoorwegovergang kost al snel vijfhonderdduizend tot een miljoen euro, berekent Eringa.

Klopt. Afgelopen juli werd bekend dat staatssecretaris Stientje van Veldhoven vijftig miljoen extra uittrekt voor het verder beveiligen van onbewaakte spoorwegovergangen. Het geld is bestemd voor de aanpak van de gevaarlijkste overwegen en voor de aanpak van overwegen op particulier terrein.

Voorlopig zijn we dus nog niet van alle onbewaakte overwegen af. Wel probeert ProRail met tussentijdse oplossingen de veiligheid van weggebruikers te verbeteren. De meest in het oog springende verandering is het geel verven van overwegen. Dankzij die metamorfose voelen weggebruikers zich veiliger en zijn ze bovendien alerter bij het oversteken van het spoor. Daarom krijgt een proef in Baarn navolging in andere steden. Waar en wanneer dat gebeurt is nog niet bekend.