Waarom krijgt niet iedereen een NL-Alert bij calamiteiten?

Niet iedereen in de buurt ontving een NL-Alert na de brand bij Knol's Koek
Niet iedereen in de buurt ontving een NL-Alert na de brand bij Knol's Koek © Martin Drent / RTV Noord
Bij de brand bij Knol's Koek verstuurden de hulpdiensten woensdag een NL-Alert. Maar niet iedereen in de buurt kreeg het bericht. Dat leidde bij de Veiligheidsregio tot meerdere klachten. Hoe kan het dat het systeem niet waterdicht is?
NL-Alert bestaat sinds 8 november 2012. Het systeem werd geïntroduceerd als aanvulling op de bekende sirenes en het inschakelen van de regionale omroep als zogeheten rampenzender.

Bereik is niet volledig

Na een aarzelend begin is het bereik van NL-Alert de afgelopen jaren enorm verbeterd. 'Maar 100 procent is het absoluut niet', erkent Cyriel Hamstra van de Veiligheidsregio Groningen. Volgens hem heeft dat vooral te maken met technische beperkingen.
NL-Alert maakt namelijk gebruik van cell broadcast, een techniek die in de meeste telefoons is ingebouwd. Bij sommige telefoonmerken is de functie standaard aangezet, bij andere (zoals iPhones) moet de eigenaar de instellingen zelf veranderen.

Radiosignaal

Als zich een crisissituatie voordoet, kan de Veiligheidsregio besluiten een korte tekstboodschap te sturen. 'Dat gebeurt niet met een sms'je, zoals veel mensen denken, maar met een soort radiosignaal', vertelt Hamstra.
'Op de meldkamer wordt op een beeldscherm het crisisgebied geselecteerd. Alle telefoonmasten in dat gebied krijgen dit signaal toegestuurd. Vervolgens wordt het bericht doorgestuurd naar alle telefoontoestellen die op dat moment contact maken met zo'n mast. Of ze nu op het 2G-, 3G- of 4G-netwerk zitten.'
Het is niet zo dat een NL-Alert op straatniveau kan worden gestuurd
Cyriel Hamstra-Veiligheidsregio Groningen

Fijnmaziger in de stad

Hoe meer gsm-masten in een gebied, hoe nauwkeuriger het NL-Alert-bericht kan worden gestuurd. In de stad is dat dus fijnmaziger dan op het platteland. 'Maar het is niet zo dat een NL-Alert op straatniveau kan worden gestuurd, zoals veel mensen denken.'
Bij de brand bij Knol's Koek is volgens Hamstra bewust geen bericht naar alle telefoonmasten in de stad gestuurd: 'Er kwamen behalve rook geen gevaarlijke stoffen vrij en er was geen sprake van een alarmerende situatie. Al blijft zo'n beoordeling wel mensenwerk. Soms wordt een te groot gebied geselecteerd, soms een te klein gebied.'

Telefoon zelf instellen

Dat niet iedereen in het door de meldkamer geselecteerde gebied het NL-Alert heeft ontvangen, kan volgens de woordvoerder te maken hebben met een aantal oorzaken.
'Ten eerste moeten mensen hun telefoon zelf geschikt hebben gemaakt voor het ontvangen van een NL-Alert. Dat kun je doen via de NL-Alert Instelhulp op crisis.nl', zegt Hamstra.

Technische oorzaken

Daarnaast moet bij de verzending een aantal technische stappen worden doorlopen, en dat gaat soms mis, stelt Hamstra. De Veiligheidsregio heeft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), die landelijk over de NL-Alerts gaat, inmiddels gevraagd of er bij de verzending van het bericht woensdag misschien iets is misgegaan.
Als jouw telefoon net contact maakt met een mast buiten het rampgebied, ontvang je geen NL-Alert
Cyriel Hamstra-Veiligheidsregio Groningen

Buiten bereik zendmast

Hij vervolgt: 'Tot slot kan het zo zijn dat jouw telefoon toevallig net contact maakt met een zendmast buiten het crisisgebied. En dan krijg je dus geen NL-Alert op je telefoon.' Andersom kan trouwens ook: je kunt een bericht krijgen terwijl je buiten het rampgebied bent. 'Dat komt dan omdat jouw telefoon net contact heeft met een zendmast in het crisisgebied.'
Het radiosignaal dat wordt gebruikt voor het versturen van een NL-Alert wordt een bepaalde tijd uitgezonden. 'Kom je dus het crisisgebied inrijden en maakt jouw telefoon contact met een telefoonmast daar, krijg je alsnog een NL-Alert', geeft Hamstra aan.

Wie verstuurt het bericht?

Het versturen van een NL-Alert gebeurt onder verantwoordelijkheid van de voorzitter van de Veiligheidsregio, oftewel de burgemeester, die verantwoordelijk is voor de veiligheid in zijn gemeente.
Maar dat betekent niet dat burgemeester Peter den Oudsten woensdag zelf op de knop drukte, zegt Hamstra. 'Dat doet een centralist op de meldkamer van de hulpdiensten. De calamiteitencoördinator daar beslist in overleg met de officier van dienst, die op locatie het bevel voert, en de andere hulpdiensten of er een NL-Alert moet worden verzonden. Zonodig kunnen ze ook besluiten de sirenes in te zetten.'

NL-Alert gaat sirenes vervangen

Het is uiteindelijk de bedoeling dat NL-Alert het verouderde sirenesysteem gaat vervangen. 'Zover zijn we nu nog niet, dat hangt ook samen met het bereik van NL-Alert. Bij de eerste test in februari 2013 was dat nog maar 9 procent. Bij de laatste test in juni dit jaar was dat al 67 procent. In totaal werden toen 11,4 miljoen Nederlanders van 12 jaar en ouder bereikt.'
NL-Alert is onderaan de streep een beter systeem dan de sirenes
Cyriel Hamstra-Veiligheidsregio Groningen
Hamstra is ervan overtuigd dat NL-Alert 'onderaan de streep een beter systeem is' dan de sirenes. 'Je kunt er gerichter mee communiceren. Ook kun je mensen met gehoorproblemen beter bereiken. Maar we zullen ook altijd andere middelen, zoals Twitter of de rampenzenders, moeten blijven inzetten.'

Verschil met Burgernet

Hamstra benadrukt dat een NL-Alert iets anders is dan Burgernet, de opsporingsberichten die de politie verstuurt. 'Burgernet maakt geen gebruik van cell broadcast, maar van sms. Mensen moeten hiervoor bovendien zelf hun telefoonnummer doorgeven.'