Landbouwvisie: Voor veel boeren nog geen wenkend perspectief

© RTV Noord/Loek Mulder
Sinds vorige week ligt de toekomstvisie van landbouwminister Carola Schouten op tafel. Die wil af van de ratrace naar de laagste prijs. Het is een breed gedeelde visie en niemand is tegen. Alleen: wie gaat die ommezwaai betalen?
NoordZaken-opiniemaker en (jong) agrariër Doeko van 't Westeinde maakt zich zorgen. 'De landbouw kan de investeringen niet dragen, daarvoor zijn de marges te klein.'
Door Doeko van 't Westeinde

Moedeloos van nieuwe regels

Vanuit de landbouw wordt er al lang met smacht naar een stip op de horizon uitgekeken. Veel boeren worden moedeloos van al de nieuwe regels waar diverse sectoren de laatste jaren mee te maken kregen: strengere mest- en milieuwetgeving, afschaffing melkquota etcetera. Nu ligt er dus een toekomstvisie van het ministerie. De vraag is wat dit gaat betekenen.

Kostprijsverlaging

Volgens het ministerie moet de landbouw af van de kostprijsverlagende strategie en toewerken naar een grondstofverlagende strategie. Landbouwbedrijven streven nu vooral schaalvergroting na om daarmee op de lange termijn de kostprijs van het eindproduct te verlagen. Het voordeel van schaalvergroting is dat investeringen juist ook op het gebied van milieumaatregelen sneller terugverdiend worden. Vergeleken met heel veel andere landen zijn we erin geslaagd om hoge producties per koe of hectare te halen. Per kilogram eindproduct zijn de benodigde inputs dan ook relatief laag.
De tussenhandel en supermarkten verdienen veel geld, terwijl de consument uiteindelijk een hoge prijs betaalt
Doeko van 't Westeinde

Keerzijde

Dit alles heeft ook zijn keerzijde. De biodiversiteit en het milieu op het platteland staan onder druk. De boer zit in een ratrace in een streven naar een steeds lagere kostprijs. Dit is niet vol te houden en veroorzaakt steeds meer afvallers. Het is een doodlopende steeg die steeds nauwer wordt. Ondertussen profiteren andere partijen van de kostprijsverlagingen in de voedselketen. Tussenhandel en supermarkten verdienen veel geld. Terwijl de consument uiteindelijk een hoge prijs betaalt. Een prijs die aanzienlijk hoger is dan het bedrag dat de boer ontvangt.

Kringlooplandbouw

Dit economische en ecologische vraagstuk waar ook veel boeren mee worstelen, heeft de minister goed in het vizier. Een onderzoek van Dagblad Trouw liet ook al zien dat het gros van de boeren wel wíl veranderen, maar niet goed weet hoe.
Het vraagstuk is dan ook niet iets voor alleen de boeren, maar moet door de hele keten worden opgelost. Ook de consument is partij. De oplossing begint volgens het ministerie bij circulair denken van de landbouw. Een gedachte die de sector deelt.

Minder kunstmest

Oftewel zo weinig mogelijk inputs van buitenaf aanvoeren en zo veel mogelijk werken met eigen geproduceerde reststromen en voergewassen. Concreet zou dit kunnen betekenen: minder kunstmestgebruik en meer gebruik van dierlijke mest, minder soja-import en minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
Punt is dat de landbouwvisie heel algemeen is opgeschreven en een vergezicht biedt waar eigenlijk niemand tegen kan zijn. Het wordt breed ondersteund door zowel de landbouwpartijen als de natuurorganisaties. Er staan dan ook nog geen maatregelen of harde doelstellingen in. De minister laat de invulling vooral aan de partijen zelf over.
De investeringen die ervoor moeten worden gedaan kunnen niet door de landbouw gedragen worden. Daarvoor zijn de marges veel te klein
Doeko van 't Westeinde

Niet te dragen

Met alleen een visie zijn we er dus niet. Er zal heel wat moeten gebeuren om echt tot een meer circulaire vorm van landbouw te komen. De investeringen die ervoor moeten worden gedaan, en waar niet direct rendement voor terugkomt, kunnen niet door de landbouw gedragen worden. Daarvoor zijn de marges veel te klein.

Volwaardig

Daarnaast is er geen zicht op betere prijzen op de korte termijn. Bovendien werkt de huidige regelgeving niet bepaald mee. Met de huidige mestnormen (zonder kunstmestgebruik) is het onmogelijk tot volwaardige opbrengsten te komen.

Aan banden

Een veelbelovende techniek voor plantenveredeling is onlangs compleet aan banden gelegd door het Europese Hof. Ondertussen stemt de EU in met extra soja-import vanuit de VS om de Europese automarkt maar geen schade toe te brengen. Kortom, we leven in een wereld vol tegenstrijdige belangen. Vind daar als boer je weg maar eens in.
Doeko van 't Westeinde heeft een akkerbouwbedrijf in Nieuweschans en is bestuurslid van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK).

Lees ook eerdere opinies van Doeko: