Groningen verdeeld over de basisbaan - wat is het en wat kost het?

De basisbaan is een plan om mensen die in de bijstand zitten weer aan het werk en daarmee weer onder de mensen te krijgen. Er is een duidelijk verschil met een Melkertbaan of participatiebaan: die zijn opgezet om mensen weer kennis te laten maken met werk, als opstapje naar een andere baan.

De basisbaan is niet gericht op doorstroming. Het is een beroep op zichzelf, een functie die jaren door iemand bekleed moet kunnen worden zonder dat die persoon per se hoeft door te stromen.

In de gemeenten Groningen, Haren en Ten Boer zitten 12.700 mensen in de bijstand. Idealiter stromen de meeste mensen daaruit, maar dat is niet voor iedereen weggelegd.

Sterker nog: de gemeente gaat in haar onderzoek, uitgevoerd door Hanzehogeschool en Shmc, uit van een basisbaan voor 550 personen. Dat zijn personen die anders niet aan het werk komen. Banen die nu niet ingevuld zijn, maar waar wel behoefte aan kan zijn bij werkgevers en instanties.

De kern is 'werk voor een belangrijk maatschappelijk doel'. Fietsstewards. Schoolconciërges. Klassenassistenten. Dat waren drie voorbeelden die vorig vorig jaar november in de gemeenteraad ter sprake kwamen.

Maar in het plan wordt niet alleen gekeken naar publieke dienstverlening en het onderwijs. De gemeente wil de bal leggen bij de verschillende wijken.

'De gemeente zou er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om voor elke wijk 50 basisbanen beschikbaar te stellen. Bedenk als gemeente niet zelf welke werkzaamheden in de wijk nuttig en zinvol zijn, maar betrek daar burgers, (sociale) ondernemingen, scholen, zorginstellingen en wijkteams bij', is het idee. Via een pilot in één of twee wijken moet daarvoor een goede werkwijze worden gevonden.

De basisbaan kost de gemeente naar schatting 28.000 euro per baan per jaar. Daarbij houdt ze er rekening mee dat de werkgever of de organisatie die een 'basisbaner' wil hebben, zelf ook 5000 euro per jaar inlegt. In het rapport wordt echter ook duidelijk dat nog niet goed is onderzocht hoeveel organisaties zelf bereid zijn te betalen.

Zoals gesteld gaat de gemeente uit van 550 basisbanen. Volgens de gemeente maakt dat een structurele, jaarlijkse kostenpost van 17 miljoen euro. Wel gaat er dan weer 7,7 miljoen euro af die wordt bespaard aan bijstandskosten. Grofweg kost een basisbaan voor 550 de gemeente dus 9,3 miljoen euro.

Het is niet de vraag of de gemeente het geld heeft: de totale begroting over 2017 lag bij alleen al de gemeente Groningen op 955 miljoen euro, en dat is nog exclusief Haren (55 miljoen) en Ten Boer (17 miljoen). De vraag is hoeveel geld de gemeente ervoor opzij wil leggen.

Er zal dan een nieuw potje met geld voor moeten worden aangemaakt. Het geld zal bewust niet voortkomen uit het potje van de Participatiewet. 'Zo voorkomen we dat aanpassingen aan Rijksbudgetten leiden tot wijzigingen bij deze banen. De gemeente creëert extra werk en geen reïntegratiedienstverlening.'

Daarvoor is het goed om te kijken naar de lessen uit andere banenprojecten, zoals bijvoorbeeld de Melkertbanen. Die werd geïnitieerd als baan waarbij werknemers niet hoeven door te stromen, maar doorstromen werd uiteindelijk wel het doel.

'In de loop der jaren komt altijd de vraag of het wel wenselijk is dat mensen altijd gesubsidieerd aan het werk blijven', valt te lezen in het onderzoek. 'Dat leidde vervolgens altijd tot een doorstroomdoelstelling. Vrijwel alle gesubsidieerde banen worden op een bepaald moment als (te) duur beschouwd. Ook blijkt het in de praktijk niet als wenselijk te worden beschouwd om werknemers geen enkel perspectief op inkomensverbetering te bieden.'

De laatste les wordt in ieder geval meegenomen in het basisbaan-onderzoek. Het rapport beveelt de gemeente aan om structureel geld vrij te maken én rekening te houden met een (bescheiden) groei van de loonkosten.