Je vraagt asiel aan in Ter Apel: waarmee krijg je dan te maken?

Wat gebeurt er als je in een asielzoekerscentrum terechtkomt?
Wat gebeurt er als je in een asielzoekerscentrum terechtkomt? © Marten Nauta/RTV Noord
Ik heb een lange reis achter de rug en me gemeld bij een politiebureau, ergens in Nederland. Daar kreeg ik een dagkaart en ben met de trein en bus het laatste stukje naar Ter Apel gereisd. Ter Apel, het azc. Mijn nieuwe, tijdelijke, 'thuis'.
Zaterdag 22 september was de Open Dag van het asielzoekerscentrum (azc) in Ter Apel. Verslaggever Marten Nauta ging ernaartoe en probeerde het azc te bekijken door de ogen van een vluchteling. Wat gebeurt er in een azc? Welke procedures moet hij of zij doorlopen? En hoe woont een vluchteling?
Beluister hieronder de reportage terug:
'Als eerste word je geacht om naar het aanmeldcentrum van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) te gaan', legt Jacqueline Engbers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) uit. Daar word je door de vreemdelingenpolitie geïdentificeerd en geregistreerd.

Vingerafdrukken

'Er wordt gekeken wie je bent, en of je echt bent wie je zegt dat je bent. Er worden vingerafdrukken gemaakt. Dan heb je een 'V-nummer', en ben je aangemeld als asielzoeker.'
Als er een groepje met andere asielzoekers is gevormd, word ik opgehaald door iemand van het COA. We lopen het azc-terrein op. Links van me staat de Interschool, een basisschool voor kinderen die hier wonen. Wat me opvalt is dat de bordjes allemaal in het Nederlands zijn.
'Voor een deel zijn het termen die vrij universeel geldend zijn. En afkortingen zijn gewoon afkortingen', verklaart Engbers de Nederlandse taal waar veel Arabisch en Engels wordt gesproken.

Room 75

Een stukje verderop lopen we Room 75 binnen. Ik heb best trek en wil graag slapen.
'Hier krijg je de eerste spullen om in de centrale ontvangstlocatie te blijven. Je krijgt een linnenpakket met wegwerpartikelen als lakens en een deken. Ook krijg je de eerste levensbehoeften op hygiënisch gebied. Eén keer per dag kun je hier een pakket eten halen. Je krijgt voor twee maaltijden brood, en een magnetronmaaltijd om op te warmen.'
Ik vraag me af waar ik straks slaap. 'In één van de wooneenheden, hier op de locatie', wordt mij verteld. Ik hoor dat ik in een woning met zeven anderen terechtkom. Ik kan er zelf koffie en thee zetten, mijn maaltijd opwarmen en televisie kijken. En ik krijg er een bed: alleen op een kamer of met iemand anders.

TBC

Na één of twee dagen wordt gecontroleerd of ik tuberculose heb. Dat is verplicht: als ik niet meewerk kan ik integratie in Nederland vergeten.
Ik kom in een aparte kamer terecht en er wordt een röntgenfoto van mijn longen gemaakt. Gelukkig is alles goed: er zijn geen witte vlekken te zien. Ook de medische intake kom ik zonder problemen door.
'Nu is de volgende stap dat er nog een aanmeldverhoor bij de IND plaatsvindt. En vervolgens ga je verhuizen. Je gaat naar de procesopvanglocatie.'

Mijn tijdelijke thuis

Ik loop mijn nieuwe huis in. Het huis ziet er hetzelfde uit als mijn huis in de centrale ontvangstlocatie. De muren zijn wit. 'Veel vluchtelingen willen de muren graag aankleden, maar dat staan we niet toe. Dat mag niet in het kader van de brandveiligheid.' Een brandblusser en blusdeken hangen er wel.
Er zijn twee éénpersoonskamers, en drie tweepersoonskamers. De matrassen zijn blauw. Ik krijg nu een linnenpakket dat ik zelf moet wassen. Dat doe ik in het washok in mijn 'buurt': het COA-terrein bestaat uit acht buurten.
Het huis deel ik dus met zeven anderen. 'Ook als je met een gezin zou zijn, kom je in zo'n huis terecht. Ook dan deel je het met anderen. Wel proberen we mensen die dezelfde taal spreken of uit hetzelfde land komen bij elkaar te zetten.'

Twee koelkasten

Er is een douche en een toilet. Die deel ik de komende maanden met de zeven anderen. Een woonkamer is er niet: wel is er een woonkeuken. Daar staat een tafel en er zijn acht stoelen. Er hangt een televisie aan de muur, er is een gasstel en er zijn twee koelkasten. Daar kan ik het eten in doen dat ik koop met het budget van het COA.
'Je krijgt het geld, maar we controleren niet wat je ermee doet. Als je weinig eet, kun je het dus ook voor andere dingen gebruiken.'
Maar waarom zijn er twee koelkasten? 'Die zijn er onder andere omdat moslims geen spullen in een koelkast mogen doen waar varkensvlees in ligt', legt Engbers uit.
Na drie maanden hoort een asielzoeker of hij of zij wel of niet in Nederland mag blijven. Is het advies negatief, dan gaan vrijwel alle asielzoekers in beroep. Dat beroep wachten ze af in een azc elders in het land. Daar komen ook asielzoekers terecht die wel in Nederland mogen blijven: die krijgen uiteindelijk een huis in een gemeente toegewezen.
Alleen als de beslissing ook na het beroep en eventueel in hoger beroep negatief is, komt een asielzoeker terug in Ter Apel.
Ik mag niet in Nederland blijven en kom, na in een ander azc te hebben gezeten, terug in Ter Apel. Ik kom in een vrijheidsbeperkende locatie terecht en mag niet buiten de gemeentegrens komen. Bovendien moet ik me elke dag melden.

Terug naar mijn thuisland

'Hier begeleiden we je op de terugkeer naar je thuisland', legt Yvonne Kroon van het Uitzendcentrum uit. 'We bereiden je voor op de situatie daar. Er zijn individuele gesprekken, maar ook toekomsttrainingen.'
'En we vertellen je wat voor keuze je kunt maken. Je kan vrijwillig meewerken aan een terugkeer, maar het is ook prima als je dat niet doet. Maar dan ga je waarschijnlijk in vreemdelingenbewaring, en word je gedwongen het land uit gezet.'
'Als je meewerkt, is er niets aan de hand. Je weet precies wanneer de taxi komt. Alles is voor je geregeld. Uiteindelijk stap je op het vliegtuig. Terug naar je eigen land.'