Het Peerd van Ome Loeks is dood: hoe zat het ook alweer?

De plek van het Peerd van Ome Loeks blijft een discussiepunt
De plek van het Peerd van Ome Loeks blijft een discussiepunt © RTV Noord
Er is deze maandag heel wat te doen om het Peerd van Ome Loeks, dat in een 'ludieke actie' van zijn vaste plaats voor het Hoofdstation in Stad verdwenen is. Maar wat is eigenlijk het verhaal achter het voor Groningen iconische beeld?
Sinds augustus 1959 staat het kwartsbetonnen beeld van kunstenaar Jan de Baat op het Stationsplein. Eigenlijk zou het beeld op de Vismarkt komen, maar marktkooplui en kermisexploitanten maakten daar bezwaar tegen. Het beeld zou daar te veel ruimte in beslag nemen.
Maar de discussie over de plaats van het beeld is eigenlijk nooit verstomd. Veertien dagen geleden pleitte de politieke partij 100% Groningen weer voor verplaatsen van het Hoofdstation naar de binnenstad. Volgens fractievoorzitter Marjet Woldhuis verdient het Peerd dat.

Wie was Ome Loeks?

In de loop der tijd zijn er meerdere mannen aangewezen die dé Ome Loeks zouden zijn. De meest waarschijnlijk is Lukas 'Loeks' van Hemmen (1876-1955). Hij was pikeur en eigenaar van café en stalhouderij De Slingerij aan de Aweg in Groningen.
Eind juli 1910 was zijn beroemde renpaard Appelon nogal ongedurig en trapte naar de stalknecht Barelt Visser. Van Hemmen dreef het paard terug met een riek. Het paard liep een verwonding aan zijn neusvleugels op en werd ziek. Het overleed enkele dagen later aan de koliek.

Het lied 'Peerd van ome Loeks is Dood'

Toen de paardenslager het kadaver kwam halen, zo wil het verhaal, waren er een paar jongens die zongen: 't Peerd van Ome Loeks is dood'. Een in die tijd al bestaand lied dat van oorsprong een Duits studentenlied was dat wordt gezongen op de wijs van het sinterklaasliedje 'Daar wordt aan de deur geklopt'.
NNO speelt 't Peerd van Ome Loeks (Video: Karel Oosterhuis (2007))

'Op geestige wijze uitvoeren'

In 1955 gaan B&W van Groningen akkoord met het voorstel van de Raad voor de Kunst om Jan de Baat een beeld van het paard te laten maken, 'mits het geheel op geestige wijze wordt uitgevoerd'.
In de jaren daarna volgt discussie over het beeld, over de kunstenaar, over de plaats, en over hoe het paard eruit moet komen te zien. Want: de kunstcommissie wilde een paard dat er gezond uitzag, zodat het beeld geen smet zou werpen op de Groninger liefde voor paarden. Daarom ziet het Peerd er niet uit of het voedsel tekort komt en zwaait het lustig met zijn staart.
Tot een feestelijke en officiële onthulling van het beeld is het nooit gekomen

Mythe

De NS wilde daarnaast het beeld alleen op het Stationsplein hebben als het niet met 'de kont' naar de reizigers die uit het stationsgebouw kwamen, kwam te staan. Tot een feestelijke en officiële onthulling van het beeld is het nooit gekomen. Volgens de verhalen zou het uiteindelijk 's nachts zijn geplaatst, maar dat is een mythe.

Verplaatst

Met de diverse herinrichtingen van het Stationsplein is het beeld een aantal keren verplaatst. In verband met de grootschalige renovatie van het plein voor het Hoofdstation, en in het bijzonder de bouw van een ondergrondse fietsenstalling, werd het beeld in 2003 verwijderd.
Op 7 juni 2007, tijdens de feestelijke opening van het zogenaamde stadsbalkon is het beeld weer teruggeplaatst. Wél feestelijk dus. In de tussentijd heeft het een grondige opknapbeurt ondergaan.
Desondanks laait de discussie over de plek van Het Peerd laait telkens weer op. Of het nou bij monde van een politieke partij is, of door iemand die het weghalen van het Peerd onterecht opeist...