Aardbevingsonderzoek: 'Niet alles is zo gitzwart als het lijkt'

Niet iedereen gaat hetzelfde om met de aardbevingsschade.
Niet iedereen gaat hetzelfde om met de aardbevingsschade. © Jos Schuurman/FPS
Lichtpuntjes in het aardbevingsdossier zijn soms ver te zoeken. Zeker als je de stapels onderzoeken leest over de problemen in het gebied. Zoals het laatste rapport van de RUG. Toch is niet alles zo gitzwart als het lijkt.
Uit het laatste onderzoek van Katherine Stroebe en Tom Postmes komt naar voren dat mensen met meervoudige schade de hoop verliezen. Van de respondenten heeft twintig procent last van ernstige stress- en gezondheidsklachten door de aardbevingsproblematiek. Dat is twee keer zoveel als in de rest van Nederland. 
Tot zover het slechte nieuws. Want als je verder kijkt, betekent het dat tachtig procent van de mensen niet gebukt gaat onder de aardbevingsproblematiek.
Er zijn een heleboel mensen die te maken hebben met schade, die er toch een draai aan weten te geven
Tom Postmes - hoogleraar RUG

Rotgeschrokken

'Er zijn een heleboel mensen die ook te maken hebben met schade, wat heel vervelend is, maar zij weten er toch een draai aan te geven', zegt hoogleraar sociale psychologie Tom Postmes van de RUG. Hij doet onderzoek naar de mensen in het aardbevingsgebied. Toch wil hij de situatie niet bagatelliseren: 'Die mensen hebben er óók last van, maar gaan er niet aan onderdoor.'
Hoe komt het dat we zo weinig van de grote groep mensen horen, met wie het relatief goed gaat? 'De groep met meervoudige schade en de mensen die in de knel kunnen komen is veel groter dan mensen zich gerealiseerd hebben', zegt Postmes. 'Ik denk dat iedereen zich daarvan rotgeschrokken is en daarom concentreren we ons vooral op die groep.'

Geen slachtoffers

Postmes vindt het overigens terecht en noodzakelijk dat die groep zoveel aandacht krijgt. Er zijn dan ook meerdere instanties die zich ermee bezighouden. 'Het is complexe problematiek', zegt Postmes.
Toch moeten we volgens hem niet vergeten dat er ook nog een grote groep is die een manier vindt om met de problemen om te gaan. 'Die hebben ook onze zorg en aandacht nodig. Maar laten we ze ook niet slachtoffer maken, want dat zijn ze niet.'
Ik zie ook mensen die veel geld hebben of hoog opgeleid zijn die eraan onderdoor gaan
Tom Postmes - hoogleraar RUG

Andere kijk

Volgens de hoogleraar zit het verschil er vooral in hoe mensen met problemen omgaan door hoe ze in het leven staan. 'De één is optimistischer dan de ander. En sommigen hebben misschien meer geld of bijvoorbeeld verstand van bouwen, waardoor ze snappen hoe complex het allemaal is.'
Veel mensen die gebukt gaan onder de aardbevingsellende hebben meerdere problemen op sociaal en economisch gebied. Toch hoeft dat niet per se een gegeven te zijn dat je er meer of minder last van hebt. Postmes: 'Ik zie ook mensen die veel geld hebben of hoog opgeleid zijn die eraan onderdoor gaan.' 

Leren

Het is belangrijk dat de problemen die er zijn besproken worden. Postmes: 'Maar het is net zo van belang om bespreekbaar te maken dat er mensen zijn die hun problemen het hoofd bieden.'
Op die manier kunnen mensen misschien ook van elkaar leren. Al wijst Postmes er ook op dat er geen recept bestaat om met deze ellende om te gaan. 'Het is niet zo als iemand tegen je zegt; ik doe het zus en zo, dat jij dat ook zomaar in jouw leven kunt inpassen.'

Heft in eigen hand

Toch ziet Postmes dat in sommige gebieden een beweging op gang komt dat gedupeerden samen de schouders eronder zetten. 'Dat zijn dan wel bewegingen waarbij bewoners zeggen; wij hebben geen zin meer in dat gedoe, dus we doen het zelf wel', zegt Postmes.
Voorbeelden daarvan zijn inwoners van Overschild en Krewerd. Die hebben zelf plannen gemaakt hoe hun huis aardbevingsbestendig moet worden. 'Door het heft in eigen hand te nemen staan vrijwel alle neuzen dezelfde kant op en komt er enorm veel positieve energie vrij.'
Door het heft in eigen hand te nemen, komt er enorm veel positieve energie vrij
Tom Postmes - hoogleraar RUG
Postmes roept daarom al jaren op om de mensen meer middelen te geven, zodat ze zelf initiatief kunnen nemen. 'Ik denk dat daar echt een grote groep bij gebaat is.'

Lichtpuntjes

Waar nog meer gedupeerde Groningers bij gebaat zijn is de afhandeling van aardbevingsschade en de versterkingsoperatie die zo snel mogelijk weer op gang moet komen. 'Bij sommige mensen staat het leven op die punten momenteel stil. En dat is een zorgelijke zaak', zegt Postmes. 
Toch ziet de hoogleraar ook daar lichtpuntjes. Zo is er meer vertrouwen in de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) die de schadeafhandeling heeft overgenomen van de NAM en Centrum Veilig Wonen.
'Ik vind het flauw en vervelend om al die instanties met elkaar te vergelijken, maar het is geen verrassing dat het vertrouwen in de NAM het laagste van allemaal is. En de TCMG zit daar flink boven.'

Tevreden over schadeafhandeling

In zijn onderzoek komen de resultaten van de TCMG nog niet naar voren. Daarvoor heeft de commissie nog te weinig schadegevallen afgehandeld. Toch komt uit de gesprekken die Postmes voert met de getroffen Groningers een positief beeld naar voren. 
'Ik heb veel verhalen gehoord van mensen die eigenlijk best tevreden zijn over hoe de schade afgehandeld is. Die mensen zeggen; het gebeurt heel fatsoenlijk, er wordt niet moeilijk gedaan', zegt Postmes.
Ik heb veel verhalen gehoord van mensen die eigenlijk best tevreden zijn
Tom Postmes - hoogleraar RUG

Veerkracht

Hij hoopt dat de commissie het voordeel van de twijfel krijgt. 'Ze moeten een ontzettende achterstand wegwerken. Daar kunnen zij niks aan doen en ik hoop dat ze op stoom komen. Ik hoop dat wij daar in de toekomst weinig gemopper meer over horen.'
Als in de toekomst ook nog het gemopper over de versterkingsoperatie verstomt, heeft Postmes er vertrouwen in dat ook de zwaarst getroffen Groningers de lichtpuntjes weer gaan zien.
'De mensen in het aardbevingsgebied beschikken over veel veerkracht. Maar dan moet er wel haast worden gemaakt om de problemen écht op te lossen.'
Oproep:
RTV Noord is op zoek naar mensen die zijn getroffen door de aardbevingsellende en een manier hebben gevonden om daarmee om te gaan. Misschien heeft u tips waarmee u anderen kunt helpen. Ideeën? Mail naar sjach@rtvnoord.nl.