Column: Stemwijzer

Als dat al moeilijk is, hoe ingewikkeld is het dan om komende woensdag een keus te maken uit het ruime aanbod van kandidaat-raadsleden? Zelfs als die er niet allemaal even smakelijk uitzien, willen we nóg weten of het stevige vastkokers zijn dan wel lekker kruimige exemplaren. Voor we zo'n kandidaat ons vertrouwen geven, willen we weten wat er allemaal verborgen zit onder de schil. Gelukkig is er online een overvloed aan informatie te vinden, bedoeld om straks een verantwoorde keuze te maken. Sterker nog, het is zo'n overvloed dat de kiezer door het spreekwoordelijke bos de bomen niet meer ziet, en ten slotte toch maar met zijn gevoel dreigt te stemmen. Een vertrouwd gezicht, een vertrouwde partij of misschien juist een partij die roept dat alles helemaal anders moet. Zo moet het dus niet en daarom is er de stemwijzer.

Vroeger boog de zwevende kiezer zich nog met het hele gezin over de uitgespreide krant op de keukentafel waar de verkiezingsthema's keurig per partij gerangschikt stonden. Er werd een degelijke vergelijking gemaakt, die leidde tot een rationele stem. En daarna kon je er ook nog eens de aardappelen op schillen. Tegenwoordig doen we het met stemwijzers en kieskompassen, die ons aan de hand van wat stellingen tonen wat wij nou eigenlijk vinden. Een confronterende ervaring, die ons zelden bij de partij brengt waar we stiekem op hadden gehoopt. Ineens ben je dan een maoïst, christenhond of elitaire liberaal, althans iets wat je nooit achter jezelf gezocht had.

Stemwijzers hebben dezelfde functie als het opgooien van een munt bij het nemen van een beslissing: als kop je niet bevalt, gooi je gewoon nog eens. Diep in je hart weet je namelijk allang wat je wilt. Wie op een kieskompas vertrouwt, heeft zijn huis op zand gebouwd. Eens te meer omdat nooit valt uit te sluiten dat de Russische of Turkse geheime dienst onze stemwijzers heeft gehackt en gemanipuleerd om ons in de armen te drijven van oorlogshitsers of van partijen die diftar willen invoeren, roken op straat willen verbieden en een topsporthal willen bouwen.

Soms vergt het behoorlijk wat tijd om te ontdekken wat je ook alweer wilde. Zeker wie zich heeft voorgenomen om 'strategisch' te stemmen is beklagenswaardig. 'Als ik nou dat suffe D66 stem, wordt die de grootste en dan hoef ik niet bang te zijn voor de SP. O nee, wacht, als iederéén dat doet, hebben we ook geen Student&Stad meer in de raad. Misschien toch slimmer om PVV te stemmen.' Nachten kun je ervan wakker liggen, terwijl de luie kiezer die al zestig jaar denkt: Ik hóór nou eenmaal bij de sociaaldemocraten, dus ik stem gewoon P van der A, lekker doorslaapt.

Maar hoe we ook tot onze keuze komen, op basis van stemwijzers, programma's, personen, strategie of nestgeur, áls we maar naar de stembus gaan, woensdag. We lopen het risico dat we achteraf spijt krijgen van onze stem, maar van niet stemmen krijg je nog meer spijt. We zijn tenslotte ook allemaal wel eens thuisgekomen met de verkeerde aardappels, een Bildtstar waar een Bintje achteraf beter was geweest. Maar dat is altijd nog beter dan helemáál geen piepers op je bord.