SodM: 'NAM-lekkage Farmsum veroorzaakt door opeenstapeling van fouten'

Medewerkers van het NAM-tankenpark in Farmsum, waar begin oktober dertigduizend liter aardgascondensaat via het riool in het Afwateringskanaal stroomde, hebben tot twee keer toe een alarm genegeerd.
Dat blijkt uit de eerste resultaten van het onderzoek van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Wethouder IJzebrand Rijzebol van de gemeente Delfzijl zei dit vlak na het incident al.

Menselijk en technisch falen

Door de lekkage van het giftig aardgascondensaat kregen omwonenden last van duizeligheid, prikkende ogen en misselijkheid. De NAM wist dagenlang niet wat er speelde.
De lekkage blijkt een opeenstapeling van menselijk en technisch falen.

Pompen faalden

Uit onderzoek van het SodM blijkt dat de pomp die ervoor moest zorgen dat het aardgascondensaat op een veilig niveau in de opvangbak bleef, faalde. De reservepomp liet het ook afweten. Daardoor stroomde het condensaat ruim twee uur lang naar een calamiteitenbak.
Toen ook die bak overstroomde, is het aardgascondensaat via het hemelwaterriool naar het kanaal gestroomd. Dat zorgde voor een grote, dampende olievlek op het kanaal.

Alarm genegeerd

Tot twee keer toe ging er een alarm af, waarop de NAM niet op tijd reageerde, concludeert het SodM. De lekkage stopte, nadat een medewerker de reservepomp opstartte vanuit de controlekamer in Hoogezand.
Hoe de lekkage precies kon gebeuren, is voer voor strafrechtelijk onderzoek door het Openbaar Ministerie (OM). Die kijkt in hoeverre sprake is van een milieudelict.

Wat is aardgascondensaat?

Aardgascondensaat is een giftige, licht ontvlambare vloeistof dat vrijkomt bij de winning van aardgas. Het is vergelijkbaar met benzine en bevat onder meer de kankerverwekkende stof benzeen.

Verscherpt toezicht

Het NAM-tankenpark blijft voorlopig onder verscherpt toezicht. Het SodM had in de eerste weken dagelijks en nu wekelijks contact met de NAM over de lekkage. Ook controleert de toezichthouder of de extra veiligheidsmaatregelen, waaronder een verbeterde alarmering en 24-uurs-toezicht, zijn doorgevoerd.
Het verscherpte toezicht blijft van kracht, totdat het SodM er zeker van is dat er voldoende maatregelen zijn genomen om de veiligheid te garanderen.

Bodem verontreinigd

Door de lekkage is het hemelwaterriool, de bodem en mogelijk ook de waterbodem van het kanaal verontreinigd. Het riool is inmiddels schoongemaakt en weer in gebruik genomen. Wel is op enkele plaatsen bodemverontreiniging gevonden.
De NAM moet nog dit jaar met een plan komen om dit schoon te maken. Na goedkeuring van het SodM en de Provincie Groningen zal de sanering starten.

Communicatie moet beter

Dijkgraaf Geert-Jan ten Brink van waterschap Hunze en Aa's liet eerder al weten boos te zijn op de NAM, omdat die in de begindagen nauwelijks mee wilde werken aan onderzoek naar de oorzaak van de olievlek. Ook omwonenden lieten weten slecht geïnformeerd te zijn na het incident, vooral over de mogelijke gezondheidsrisico's. Het SodM vindt dat de NAM eerder en beter had moeten reageren.
De NAM onderzoekt onder toezicht van het SodM wat de effecten zijn voor omwonenden die blootgesteld werden aan aardgascondensaat. Begin 2019 wordt hierover meer duidelijk.

Verbeteren toezicht

De NAM overhandigt in januari een compleet eindrapport over het voorval aan de toezichthouder. Dan velt het SodM een definitief oordeel. Ook gaat het Staatstoezicht naar aanleiding van dit voorval kritisch kijken hoe het eigen toezicht verbeterd kan worden.
Ondertussen heeft de NAM op aandringen van de toezichthouder al extra veiligheidsmaatregelen genomen. Zo is er een afsluiter geplaatst in het riool, zodat er in de toekomst geen condensaat meer in terecht kan komen. Ook is de alarmering aangepast en loopt er ook buiten kantooruren een medewerker op het tankenpark, die bij een calamiteit snel kan ingrijpen.

Meer incidenten

Op het NAM-tankenpark in Farmsum zijn meer incidenten geweest met aardgascondensaat. In augustus vorig jaar lekte 2.500 liter condensaat in het Zeehavenkanaal, toen het mis ging bij het overladen op een schip. Een persoon aan boord raakte bedwelmd en moest naar het ziekenhuis.
In augustus dit jaar kwam 6 kuub damp vrij na een technisch probleem in een opslagtank. Tot slot kwam tijdens de actie van Code Rood eind augustus gedurende vier dagen in totaal 5 kuub damp vrij uit één van de buizen door een technische storing.