Hoogleraar: 'Er moet meer aandacht komen voor gat tussen Randstad en regio'

27 december 2018, 15:02 • 3 minuten leestijd

Caspar van den Berg, hoogleraar Global en Local Governance © RUG / ANP

Gebieden buiten de Randstad krijgen te weinig aandacht in het rapport van de commissie Remkes, waarin voorstellen staan om de democratie in Nederland te versterken.

Dat zegt Caspar van den Berg, hoogleraar Global en Local Governance aan de Rijksuniversiteit Groningen.

De commissie Remkes adviseert een bindend referendum in te voeren en de mogelijkheid op een persoon te stemmen in plaats van een partij.

Van den Berg vindt dat de regio met die adviezen niet voldoende wordt bediend. 'Het is teleurstellend om terug te lezen dat de commissie eigenlijk magere aanbevelingen doet.'

De hoogleraar stelt vast dat de leefwerelden van mensen in de Randstad en de rest van Nederland steeds verder van elkaar af komen te staan.

'Als gevolg van globalisering zie je dat het in de Randstad zowel economisch als demografisch steeds drukker is geworden. Terwijl het in de buitengebieden steeds rustiger is geworden.'

De regio's die er in de ogen van het centrum minder toe doen, hebben zich tijdens de laatste jaren verzet

Caspar van den Berg - Hoogleraar Global en Local Governance

Er is volgens Van den Berg ook een cultureel verschil. 'Dat uit zich bijvoorbeeld in discussies over het VOC-verleden, het debat over vuurwerk en het stoken van houtkachels.'

'Mensen buiten de Randstad kijken naar het gebied met het idee: getalsmatig zijn jullie geen meerderheid, maar jullie proberen ons wel op te leggen hoe er geleefd moet worden.'

Nederland wijkt op dat gebied wel iets af, zegt Van den Berg. 'Omdat de afstanden tussen centrum en periferie hier kleiner zijn.

'Kijk je naar grotere landen, zoals Frankrijk en Groot Brittannië, dan zie je dat het daar in veel sterkere mate speelt. De regio's die er in de ogen van het centrum minder toe doen, hebben zich tijdens verkiezingen de laatste jaren verzet.'

'Wat ik signaleer is niet uniek', vervolgt de hoogleraar, 'maar een mildere vorm wat zich ook in andere landen afspeelt. Dat verklaart waarom wij hier politiek gezien nog niet zo veel van merken.'

'Maar als je het sentiment volgt en de statistieken bekijkt, dan zie je dat er zich een scheidslijn aftekent tussen stedelijke gebieden en de landelijke gebieden.'

Als er geen aandacht aan wordt besteed, tast het de politieke en economische stabiliteit van een land aan

Caspar van den Berg - Hoogleraar Global en Local Governance

De situatie vereist meer dan wat het rapport van Remkes voorstelt, aldus de hoogleraar: 'Als die gebieden zich niet gehoord voelen, dan treedt er een wraak van de regio's op die verwaarloosd zijn. Daarmee wordt de grond rijp gemaakt voor populistische sentimenten.'

'Internationale collega-wetenschappers zeggen ook wel: als daar geen aandacht aan wordt besteed, tast het de politieke en economische stabiliteit van een land aan, als stedelijk en landelijk verder uit elkaar bewegen.'

De beste kans om dit beeld te keren, is volgens Van den Berg het probleem te erkennen in het nationale debat.

'Jammer dat de commissie daar weinig mee doet. Het was mooi geweest als ze wat meer aandacht besteed hadden aan goede oplossingen. Zoals het gemeentekiesstelsel in Duitsland, waar je op een persoon én een partij kunt stemmen.'

De commissie-Remkes doet een groot aantal aanbevelingen, zoals:
- Er moet een bindend correctief referendum komen, met een uitkomstdrempel van ruim 33 procent van de kiesgerechtigden
- Voorkeursstemmen, bijvoorbeeld op een regionale kandidaat, moeten meer gewicht krijgen bij Tweede Kamerverkiezingen
- Er moet een gekozen formateur komen, waarbij de kiezer bij de Tweede Kamerverkiezingen drie voorkeuren mag aangeven
- Een minderheidskabinet moet een "reële en volwaardaardige optie" worden in formaties
- Maak van 5 mei een verplichte vrije dag voor de vrijheid