'Help boeren fiscaal bij weersextremen'

Vanaf juli gingen de alarmbellen rinkelen. Toen al was het neerslagtekort groter dan in de allerdroogste jaren ooit gemeten. Uiteindelijk bleef het de hele zomer en het grootste deel van het najaar nagenoeg droog.

Ieder jaar brengt Wageningen Economic Research (WER) de inkomenscijfers van het afgelopen jaar in beeld. Daaruit blijkt dat de verschillen binnen de diverse landbouwsectoren vergeleken met vorig jaar erg groot zijn.

Iets anders dat opvalt zijn de enorme verschillen in inkomens binnen de akkerbouw tussen regio's.

De inkomens variëren van gemiddeld 79.000 euro in Groningen, Flevoland en de kop van Noord-Holland tot 3.000 euro in het zuidwesten van Nederland. Maar ook in de Veenkoloniën, waar veel zetmeelaardappelen geteeld worden, zien boeren hun inkomen meer dan halveren.

Iets dat we ook in de melkveehouderij zien. Vooral als gevolg van duurder voer vanwege de droogte. In de varkenshouderij is het inkomen zelfs negatief. Dit heeft echter in veel mindere mate met de weersomstandigheden te maken.

De gekelderde inkomens zijn een direct gevolg van de droogte. In gebieden met watervasthoudende klei of gebieden waar kan worden beregend waren de opbrengsten nog redelijk goed. In veel andere gebieden was het dramatisch. Nog zo'n jaar zal desastreus zijn voor veel bedrijven.

Dit alles bewijst maar weer hoe kwetsbaar de landbouwsector eigenlijk is. We zijn afhankelijk van de natuur en dat hebben we - gelukkig maar - niet in de hand.

De afhankelijkheid is een risico van het vak. Wat mij echter zorgen baart is de kwetsbaarheid. Het is namelijk zo dat bijna ieder jaar de marges in de landbouw klein zijn. Bij een goede opbrengst is het aanbod hoog en zijn de prijzen laag. Bij een slechte opbrengst als gevolg van weersinvloeden, andersom.

Echter, je kunt van een goede prijs niet optimaal profiteren omdat je óf zelf ook een slechte opbrengst hebt óf veel geld naar de belasting moet brengen. Je zou eigenlijk willen dat je in zo'n jaar een fiscaalvrije financiële reserve op kan bouwen om de slechtere jaren (deels) mee op te vangen. Maar daar wil het ministerie van Financiën maar niet aan.

Nog een ander aspect is dat veel boeren met name hun consumptieaardappelen voor een steeds groter deel zijn gaan vastleggen in contracten. Dit is een zorgelijke ontwikkeling. Je weet dan van te voren wat je krijgt. Boeren doen dit omdat ze het risico niet willen en kunnen lopen volledig van de vrije markt afhankelijk te zijn. Want die kan wel eens dramatisch slecht worden.

Onder normale omstandigheden is een contractprijs een redelijke prijs. Maar als je bijvoorbeeld veel moet beregenen is deze prijs al gauw niet meer afdoende. De keerzijde is bovendien dat je niet van de hoge prijzen profiteert.

Kortom er zijn allerlei aspecten die maken dat de landbouw en ook de akkerbouw in een heel kwetsbare financiële positie zit. De weersextremen zullen een steeds belangrijker plaats innemen. En dan te bedenken dat de regeldruk en maatschappelijke druk op de sector ook alleen maar toenemen. De uitdagingen voor de toekomstige bedrijfsovernemer worden daardoor groter.

Lees ook eerdere opinies van Doeko:
- 'Bouw geen zonneparken op landbouwgrond'
- 'Zonder steunfonds zullen jonge boeren kopje onder gaan'
- 'Het platteland drijft op de gezinsbedrijven. Houd ze overeind'