Deze dag: een bijzondere burgemeester

© Oog-TV
'Ik ben die man met het strenge brilletje en dat stijve pak', zei hij ooit over zichzelf. Weggepest door zijn eigen wethouders verliet hij voortijdig de stad Groningen, waar hij tot 1991 vijf jaar burgemeester was.
Jos Staatsen overleed aan een ongeneeslijke ziekte op deze dag in de geschiedenis, 19 januari 2006.
Adrianus Albertus Martinus Staatsen kende de stad en zijn politieke verhoudingen uit eigen ervaring. Hij was er raadslid en zelfs twee jaar wethouder, namens D66. Toen die partij bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 1974 een vernietigende nederlaag leed, zei hij tegen een verslaggever van het Nieuwsblad van het Noorden: 'Dit heeft geen zin meer. Ik stap over naar de PvdA.'
Zijn nieuwe partij heeft het in de stad feitelijk voor het zeggen, als hij een decennium later terugkeert als burgemeester. Vier socialistische wethouders telt het college. Mannen die zich aan de nieuwe eerste burger weinig gelegen laten liggen. Typerend is de rel rond de rode dienstauto.
Rood was destijds de huiskleur van Groningen, dus moest ook de dienstauto van de burgemeester knalrood zijn, met het gemeentelogo erop, vonden zijn wethouders. Staatsen weigerde zich 'in een brandweerauto' te laten vervoeren. Bestuurlijk Nederland smulde van de rel. Staatsen hield voet bij stuk en kreeg tenslotte een blauwe dienstauto.
Ondanks veel tegenwind van de eigen partijvrienden ontwikkelde hij zich tot een slagvaardige burgemeester met uitstekende Haagse contacten. Premier Lubbers noemt hem 'een kei van een burgemeester'.
Uit eigen huis is de beoordeling minder positief. Wethouder Ypke Gietema vertrouwt radio Noord toe dat Jos Staatsen als leider tekortschiet: de burgemeester was 'veel weg, naar Den Haag en zit veel op z'n kamer.'
Bijna een jaar vóór het verstrijken van zijn ambtstermijn gaat Jos Staatsen in op een aanbieding van een adviesbureau. De man die in Groningen tijdens de krakersrellen rond het Wolters Noordhoffcomplex de reputatie vestigt rechtlijnig en compromisloos te zijn, verlaat voortijdig het stadhuis aan de Grote markt.
Landelijk verwerft hij begin jaren negentig grote bekendheid als voorzitter van de afdeling Betaald Voetbal van de KNVB. Hij slaagt er eerst wel, maar later toch niet in om Johan Cruijff te strikken als bondscoach voor het WK 1994 in Amerika. Hij spreekt bij de lancering van de sportzender Sport 7 de historische woorden: 'We gaan iets nieuws beginnen'.
Jos Staatsen, de man die leek voorbestemd voor een levenslange carrière in het publieke bestuur, koos uiteindelijk voor het bedrijfsleven. Ingegeven door alle weerstand tijdens zijn burgemeesterschap.
Het Nieuwsblad schreef bij zijn afscheid dat Staatsen door zijn ijver en daadkracht zorgde voor een bestuurlijke botsing met de 'zelfgenoegzaamheid van de stadse PvdA'.
De krant voorspelde ook dat zijn burgemeesterschap de stad veel had gebracht, maar dat de 'echte erkenning daarvoor pas veel later zal komen'. Jos Staatsen werd op 62-jarige leeftijd ernstig ziek. Hij overleed op deze dag in de geschiedenis, 19 januari 2006.
Pieter de Hart is redacteur bij RTV Noord en historicus. Elke zaterdag schrijft hij over personen of gebeurtenissen uit het verleden van Groningen.