Vergankelijke roem aan de Verlengde Hereweg

Johan Huizinga (portret) en zijn gezin
Johan Huizinga (portret) en zijn gezin © Koninklijke Academie voor Wetenschappen/RHC Groninger Archieven
Vrijwel niemand aan de Verlengde Hereweg in Groningen zegt de naam Johan Huizinga (1872-1945) nog iets. Niets herinnert hier aan de Groninger historicus en schrijver die daar ooit met zijn vrouw en vijf kinderen woonde in de villa 'Klein Toornvliet'.
Zelfs die naam is van het toegangshek verdwenen. Het huis staat er nog wel. Twee kavels verderop is een bouwput. De oude woning op dat perceel is gesloopt om plaats te maken voor de nieuwe villa van de beroemdste Groninger van deze tijd, voetballer Arjen Robben.
Het huis in aanbouw van Robben aan de Verlengde Hereweg. Foto: Reinder Smith/RTV Noord
In Groningen is Huizinga zo goed als vergeten, maar volgende week woensdag onthult minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) een gedenksteen ter ere van Huizinga in De Nieuwe Kerk in Amsterdam.

'Herfsttij der Middeleeuwen'

Aanleiding is het feit dat Huizinga's meesterwerk 'Herfsttij der Middeleeuwen' 100 jaar geleden verscheen. Het boek is in meer dan twintig talen uitgegeven. Van Engels, Frans en Duits tot Hebreeuws, Albanees en Russisch.
Huizinga werd geboren in 1872 geboren in Groningen en stamt uit de een doopsgezinde familie die oorspronkelijk de Heerd Melkema in Huizinge bewoonde. Johan werd geboren in Oosterstraat 36a. Zijn vader was hoogleraar aan de Groninger universiteit. Johan studeerde daar zelf ook en werd in 1905 hoogleraar geschiedenis aan de RUG.
Hij vestigde zich met zijn vrouw in een villa aan de Verlengde Hereweg in de Stad. 'Klein Toornvliet' noemde ze dat huis naar het 'Huis Toornvliet' in Middelburg waar zijn vrouw, Jonkvrouwe Mary Vincentia Schorer geboren was. Na haar dood in 1914 verliet Huizinga met zijn vijf kleine kinderen, waaronder zijn zoon Leonard die later zelf ook schrijver werd, de Stad en werd hoogleraar in Leiden.
Klein Toornvliet. Foto: Reinder Smith/RTV Noord
Daar publiceerde hij in 1919 zijn beroemde boek 'Herfsttij der Middeleeuwen'. Een boek waarvoor de basis, jaren geleden in Groningen tijdens wandelingen langs het Damsterdiep al was gelegd.
Het boek was vooral qua stijl van schrijven vernieuwend. Huizinga somt, in tegenstelling tot zijn voorgangers niet langer de feiten op maar tracht een beeld te schetsen van het leven in de Middeleeuwen.

Nobelprijs-nominaties

Het leverde Huizinga nationale en internationale erkenning, tot nominaties voor de Nobelprijs voor de literatuur aan toe, op. En hij bekleedde talloze functies binnen en buiten de wetenschap. Zo was hij een van de getuigen van Prinses Juliana bij haar huwelijk in 1937.
Een ander beroemd boek van Huizinga is 'Homo Ludens'. De 'spelende mens'. Dat gaat over het belang van het spe(e)lelement van cultuur en samenleving. Het spel zou volgens Huizinga een noodzakelijke voorwaarde zijn voor het voortbrengen van cultuur.
In Groningen is Huizinga grotendeels vergeten. De huidige eigenaar heeft de naam 'Klein Toornvliet' verwijderd en heeft plannen om de in de tuin van de Villa acht zorgappartementen te bouwen maar daar heeft de gemeente voorlopig een stokje voor gestoken. Twee huizen verderop zijn bouwvakkers al druk aan de slag met de nieuwe villa van Arjen Robben. Roem is vergankelijk.