Deze dag: Uitham wint in Winsum

© RTV Noord
'Ik weet nog wat ik dacht toen ik over de finish kwam in Winsum: nu ben ik toch eerste!' Zo herinnert  Jan Uitham zich zijn overwinning, na een barre tocht in de Noorderrondritten, de Groninger schaatsklassieker.
Acht dagen daarvoor was hij in een helse Elfstedentocht als tweede geëindigd achter Reinier Paping. De victorie in Winsum vond plaats op deze dag in de geschiedenis, 26 januari 1963.
De omstandigheden waren die dag zo mogelijk nog zwaarder dan een week ervoor in de Elfstedentocht. De organisatie had daarom de wedstrijd drastisch ingekort. Het was een tocht over 88 kilometer geworden, waar de glorieuze winnaar meer dan vijf uur over deed. Zo slecht waren het ijs en de weersomstandigheden.
Precies een halve eeuw na die zege onthulde Jan Uitham in 2013 zelf een plaquette die is aangebracht op de Boog, de brug in het historisch centrum van Winsum. Bij die plechtigheid roemde Max van den Berg de schaatslegende als 'de crack van alle cracks, icoon van de provincie Groningen'.
Toch is het niet deze overwinning die Jan Uitham de meeste schaatsglorie heeft gebracht. De Elfstedentocht van acht dagen daarvoor was weliswaar gewonnen door Reinier Paping, maar de heldendaad die Uitham in de vrieskou verrichtte, sprak later bijna net zo tot de verbeelding.
Uitham was de sterkste van een groep rijders achter koploper Paping. Hij koos ervoor om niet verder de achtervolging voort te zetten maar zich te ontfermen over Jeen van den Berg, de Friese held.
De winnaar van de tocht van 1954 was sneeuwblind geworden en reed tegen een brug, waarna hij wilde opgeven. Jan Uitham praatte op hem in en schaatste met zijn kameraad die niets meer zag, naar de Bonkevaart.  Zo werd Jeen van de Berg in die barbaarse tocht der tochten van 1963 eervol derde..
Jan Uitham verzamelde in totaal zes Elfstedenkruisjes. In 1997 schaatste hij op 72-jarige leeftijd nog mee. Hij viel hard in de laatste kilometers, maar haalde de finish. In het Academisch Ziekenhuis werd geconstateerd dat hij zijn heup had gebroken. Waarom hij niet had opgegeven na die smak? 'Nou ja' zei Jan, 'dan had ik hier ook gelegen, maar zonder kruisje.'
Drie weken geleden vierde Jan Uitham zijn 94ste verjaardag. Onder het genot van een glaasje heeft hij met familie en vrienden mooie herinneringen uit een rijk schaatsleven opgehaald. Er is vast gesproken over het winnen van de Noorderrondritten. Dat gebeurde op deze dag in de geschiedenis, 26 januari 1963.