Ggz-instelling Lentis slaat nieuwe weg in: 'We werden te bureaucratisch'

Arien Storm
Arien Storm © Lentis
Ggz-instelling Lentis gaat op de schop. Met de nieuwe koers 'Zorg Dichtbij' wil Lentis beter aansluiten bij de maatschappij: hulpverleners om de hoek, kortere wachtlijsten en minder doorverwijzen. Tegelijkertijd moet de GGZ-instelling dit jaar tien miljoen zien te besparen.
Arien Storm is kinderpsychiater en programmadirecteur van de nieuwe koers. 'We hebben de afgelopen jaren gemerkt dat wij het best lastig vinden om goed contact te maken en in te gaan op wat mensen van ons vragen', zegt ze.

Wat betekent 'Zorg Dichtbij' voor patiënten?

'Het betekent dat als je wordt aangemeld in de geestelijke gezondheidszorg dat de wachtlijst korter is, dat we sneller helpen. Of dat als je bij ons wordt geholpen en de specialist weet niet hoe hij verder moet, dat je dan niet weer wordt doorverwezen naar een ander. In plaats daarvan moet er iemand worden bijgehaald, en dan zijn die specialisten er sámen voor je.'
Maar ook mensen die zelf geen gebruik maken van de hulpverlening, moeten merken dat Lentis beter bereikbaar is. 'Als je bijvoorbeeld een vraag hebt over je buurman of buurvrouw moet je niet direct bij ons horen dat we daar niets over mogen zeggen. In plaats daarvan willen we met je meedenken.'

Dat leidt dus tot een heel andere werkwijze van Lentis…

'Ja, dat vraagt om een drastische verandering. Lentis moet op een andere manier omgaan met hoe we problemen aanpakken. Als we vroeger merkten dat we niet meer aansloten bij de maatschappij, dan bedachten we op ons hoofdkantoor een manier om dat op te lossen en vervolgens rolden we het uit.'
'Nu willen we dat medewerkers veel beter bij patiënten kunnen aansluiten. En je hebt allerlei verschillende patiënten, dus medewerkers moeten zélf kunnen beslissen wat ze willen doen. Dat betekent meer vrijheid voor de medewerker over hoe het werk wordt ingericht.'
Bureaucratisch, ja, dat zijn we zeker
Arien Storm - programmadirecteur
'Daarom laten we medewerkers nu zelf nadenken over de vraag hoe we anders kunnen gaan werken in de regio. Daartoe organiseren we bijeenkomsten voor de medewerkers. Op maandag staat daarom bijvoorbeeld de financiële man van Lentis uit te leggen hoe we er financieel voorstaan. Op dinsdag praten we met een hoogleraar over hoe je beter kunt aansluiten bij mensen in de wijk.'

Kortere wachtlijsten, makkelijk bereikbare medewerkers… dat klinkt logisch. Is Lentis de afgelopen jaren te bureaucratisch geworden. Vervreemd van de maatschappij?

'Wij zijn zo'n grote organisatie dat ik dat niet zo kan zeggen. Want er werken heel veel professionals met het hart op de goede plek, die iedere dag weer het echte werk doen. Maar het vinden van elkaar, gebruik maken van elkaar en zo veel meer kunnen doen, dan die ene medewerker geïsoleerd op één plek, dat lukt ons niet meer. Dus bureaucratisch, ja, dat zijn we zeker.'
'En inderdaad, het klinkt ook heel logisch. Maar wachtlijsten zijn altijd moeilijk. Het erbij halen van kennis is voor ons een hele grote verandering. Dat komt omdat wij jarenlang gezegd hebben dat als je als medewerkers ergens goed in wil zijn, je dan heel veel ervaring moet hebben op dat kleine stukje. Dus zag je als specialist alle patiënten die iets met jouw specialisme te maken hebben. Dat moet nu anders, en dus moeten wij de puzzel leggen en ervoor zorgen dat de mensen met extra kennis heen en weer gaan reizen. En dat is best lastig te organiseren.'

Jullie willen lokaler werken, maar dat is erg duur. Een rapport van het CBS liet afgelopen maand zien dat wijkteams de zorg duurder maken, omdat er meer problemen worden gesignaleerd. Wringt dat?

'Dat is absoluut een spanningsveld. We moeten ook verstandiger omgaan met het geld. Dat geld is niet van ons, het is geld van de maatschappij dat we allemaal betalen met onze zorgpremie.'
'Dus wij moeten met elkaar veel beter nadenken over wanneer we een ggz-hulpverlener inzetten, en wanneer niet. Dat betekent niet dat we alleen maar 'nee' moeten verkopen. We moeten wél benaderbaar zijn, maar niet alles zelf willen doen. En dat is de vergissing die we vroeger hebben gemaakt. We zijn er gewoon niet goed in om zorg uit handen te geven.'
Er is heel veel druk voor ons omdat we gewoon meer mensen moeten helpen met hetzelfde geld
Arien Storm

Hoe kon het zover komen?

'De afgelopen jaren zijn er heel veel verschillende budgetten in de zorg gekomen. Dat heeft allemaal bureaucratie met zich mee gebracht. Daarnaast hebben we ontzettend veel kennis ontwikkeld, en zijn er meer specialismen gekomen. Maar daardoor creëerden we eilanden en daardoor zijn we niet goed in staat om de zorg zo te organiseren dat je als patiënt één keer een intake hebt, daar dezelfde hulpverlener bij hebt en dat die ervoor zorg dat er specialisten bij komen. Dus we zijn ook wel een beetje onverstandig bezig geweest met ons geld.'

Dan vraagt dat dus niet alleen een verandering binnen Lentis, maar binnen de hele geestelijke gezondheidszorg?

'Het is een probleem waar alle ggz-organisaties en medewerkers mee worstelen. Er is heel veel druk voor ons omdat we gewoon meer mensen moeten helpen met hetzelfde geld. En tegelijkertijd verandert de maatschappij ook erg, bijvoorbeeld over hoe wij willen dat een dokter met ons omgaat. Dat komt allemaal tot uiting in een organisatie als Lentis, en dus moeten we eens in de zoveel jaar zoeken hoe we beter aansluiten bij een veranderende wereld.'

Het komende jaar staat in het teken van jullie nieuwe koers. Medewerkers zitten er midden in, maar wanneer gaan de patiënten merken dat jullie dichter bij zijn.

'Dat doen we per gemeente. Dus we gaan niet in een keer iets uitrollen, zoals we vroeger zeiden. Als je dicht bij bent moet je per gemeente weten hoe het daar goed past. We beginnen in het Oldambt, en daar zouden de mensen voor de zomer echt al iets gaan merken. Andere gemeenten volgen daarna. Waarschijnlijk in de tweede helft van het jaar of in 2020.'