Van Sittard tot Swansea: supporters kijken niet langer alleen maar toe

Het is begin 2016 in Sittard. De plaatselijke voetbaltrots Fortuna zakt steeds verder weg in het moeras. De ranglijst van de eerste divisie liegt niet: de club staat nog boven een handjevol ploegen, maar daar is ook alles mee gezegd.

Het is de periode waarin Jeroen Loos wordt aangesteld als voorzitter van het Fortuna Supporters Collectief (FortunaSC). Amper een week later blijkt dat er ook financieel niet best gaat met zijn cluppie. ´Fortuna Sittard had het laatste decennium niet overleefd zonder onze supporters´, vat hij de periode die daarna volgde samen.

'We werden als supportersgroep gevraagd minimaal enkele tonnen in te leggen. Ik had meteen vraagtekens bij de haalbaarheid van wederom een rondgang met de pet´, zegt hij.

FortunaSC gaat overstag als blijkt dat zij aandelen in hun club krijgen in ruil voor een financiële reddingsboei. ´De aandelen splitsten wij op in aandeelcertificaten à 36 euro per stuk en we haalden onze doelstelling. Wij hadden als FortunaSC, en daarmee onze supporters, recht op een plaats in de Raad van Commissarissen van de club middels vijf procent aandelen.'

Sindsdien zit het supporterscollectief met twee leden in de RvC. De vertegenwoordiging van de achterban van Fortuna praat mee tot in de kleinste details. 'Hun voornaamste doel is hierbij altijd: het voortbestaan van onze club bewaken. Op financieel gebied hebben wij de begroting en andere financiële stukken van dit jaar wel zelf goedgekeurd.'

Ook over supporterszaken, zoals uitwedstrijden en stadionverboden, praat het collectief mee. Tot aan de tafel van de burgemeester aan toe. Zodra er bestuurlijke besluiten worden genomen, is het simpel: daar wil het collectief zich niet mee bemoeien.

Sinds de rampzalige start van het kalenderjaar 2016 gaat het stapje voor stapje crescendo met de club. Na nog een kwakkelseizoen met een zeventiende eindpositie draait Fortuna Sittard vorig seizoen ineens mee om de prijzen. De club wordt tweede en promoveert na zestien jaar afwezigheid weer naar de eredivisie.

Wat was het wondermiddel? Was het dan toch de hand van de supporters in de club? 'Nee', zegt Loos resoluut. 'De credits daarvoor gaan naar al onze bestuurders. Samen. Er is een hele nieuwe club opgebouwd in de laatste twee jaar en we staan nog altijd in de steigers.'

'Wel hebben we onze bijdrage geleverd en doen er nog altijd dagelijks alles aan om te groeien. Uiteindelijk zitten we slechts in de lift en is er nog erg veel werk te verrichten. De club weet dat ze altijd en overal op ons kan vertrouwen en weet ons, in tegenstelling tot veel andere clubs, niet alleen te vinden bij supportersproblemen. Dat de slogan van de club van 'Nao Veure' (vrij vertaald 'Vooruit'), veranderd werd in 'Samen Nao Veure' zegt heel veel.'

'Buiten dat supporters zo ongeveer de enige blijvende factor zijn binnen een club, hebben zij ook vaak een heel andere visie dan andere bestuurders', vindt Loos. 'Daarnaast horen lijnen tussen supportersvertegenwoordigers en de top van de club zo kort mogelijk te zijn. Er wordt vaak vergeten wat supporters voor netwerk en ideeën hebben die zij in hun dagelijks leven opdoen in de directe omgeving van de club.'

Onder eigenaarschap van Isitan Gün gaat het Loos' cluppie voor de wind. Momenteel staat Fortuna Sittard tiende in de eredivisie. Loos roemt vooral de supporter in Gün als succesfactor.

'Clubbestuurders hebben vaak nauwelijks een echt idee wat er speelt en waar de grootste kansen liggen in hun verzorgingsgebied én het stadion. Zaken die vaak zelfs met minimale inspanningen behaald kunnen worden. Isitan was zelf fanatiek supporter van het Turkse Galatasaray. Bij derby tegen MVV zat hij gewoon in onze supportersbussen en stond tussen ons in het uitvak, in supporterskleding.'

'Als ik Isitan nodig heb of andersom, dan bellen en appen we elkaar direct. Waar dat in de beginperiode meermaals per dag was, is dat nu gelukkig veel minder nodig.'

Bijna 800 kilometer verderop speelt Swansea City haar wedstrijden. Net als in het zuiden van Limburg hebben supporters ook in het zuiden van Wales een stem.

De Swansea City Supporters Trust heeft 21 procent van de aandelen van de club uit de Championship, het tweede niveau van Engeland, in handen.

'Wat onze invloed is? Dat is momenteel de grote vraag voor onze leden en de fans', zegt Andy Godden. Hij is vicevoorzitter van de Swansea City Supporters Trust, dat namens supporters een stem heeft in de club.

In 2016, de tijd waarin Fortuna Sittard dus de bodem van de put bereikt, verkopen de overige aandeelhouders hun deel van de club Swansea City aan een Amerikaans consortium.

De 'Swans Trust' blijft vertwijfeld achter. 'De trust was bewust niet meegenomen in de verkoop. Het gevolg is wel dat onze invloed niet meer is zoals deze was. De club wordt niet langer lokaal bestuurd, de bepalers zitten aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.'

Lokaal weet de trust nog steeds wat er onder supporters speelt, maar als het om grotere beslissingen gaat, worden deze vaak ver weg van de fans besproken. 'We worden er niet altijd bij betrokken zoals we zouden willen.'

Goddens club schiet in het begin van dit millennium als een raket omhoog in de Engelse divisie. Van een omzet van één miljoen pond op het derde niveau van Engeland dendert Swansea City naar een omzet van 110 miljoen pond in de Premier League. In 2013 spelen The Swans voor het eerst in twintig jaar weer Europees voetbal.

'De eisen van ons als trust in een lagere divisie waren heel anders dan die op het hoogste niveau. We hebben enorm moeten groeien om op een professionele manier representatief te blijven. Als aandeelhouder voor de fans.'

De gloriejaren van Swansea City zijn inmiddels qua prestaties vervlogen. De club degradeerde vorig seizoen uit de Premier League en bezet nu in de anonimiteit een plek in de middenmoot van het tweede niveau in Engeland.

'De dagelijkse contacten in en om het stadion zijn oké', probeert Godden het positieve te zien. 'De problemen zitten op een strategisch niveau. De grootaandeelhouders zijn nauwelijks in Swansea en bespreken nauwelijks iets met de supportersdirecteur vanuit de trust.'

'Het gebrek aan betrokkenheid ligt vaak ten grondslag aan de problemen die bij ons en de fans leven. Juist fans zijn meer betrokken bij de club als er naar hen wordt geluisterd. Dat is de kracht waarmee we een opmars hebben gemaakt. Het is jammer dat het nu weer neerwaarts gaat.'

Het is niet de eerste keer dat het de club alles behalve voor de wind gaat. Swansea City balanceert in 1985 op het randje van faillissement. En in 2001 wordt de club gered door een deal tussen de toenmalige eigenaars en de schuldeiser.

'Onze geschiedenis barst van de mensen die foute beslissingen hebben gemaakt en niet luisterden naar fans. De enige groep die gegarandeerd vanuit het diepst van hun hart in het belang van de club denkt, zijn de supporters. Daarom moeten ze bij de club worden betrokken.'

'Ik heb er altijd stellig in geloofd dat fans een grote stem moeten hebben in de beslissingen die binnen een voetbalclub worden genomen. Zonder fans is een club helemaal niets. We hebben te veel clubs naar de kloten zien gaan, omdat eigenaars niet het beste voor hadden met de club.'

'Supporters zijn sterker als ze de krachten bundelen. Onze trust is zo sterk als onze leden. We hebben het geluk dat we 21 procent van de aandelen en een supportersdirecteur hebben, maar ook zonder dat kunnen supporters invloed hebben. Fans zijn immers de voornaamste aandeelhouders.'

In de vijftien jaar dat de trust bestaat, zijn er 'veel kleine en een paar grotere dingen bereikt'. Onder andere een Wall of Fame en een standbeeld van clubicoon Ivor Allchurch werden bekostigd uit de trust.

Godden ziet ondanks de huidige strubbelingen een toegevoegde waarde van een trust. Het feit dat FC Groningen-supporters meer invloed willen, net nu een nieuwe algemeen directeur aanstaande is, vindt hij een prima plan.

'Zorg ervoor dat je een stem krijgt en er naar je wordt geluisterd. Je zult niet iedere slag winnen, maar als je in gesprek bent, kun je beslissingen beïnvloeden', geeft hij de initiatiefnemers mee. 'Soms krijg je je zin, maar je wordt te allen tijde geïnformeerd.'

'Dat is belangrijk, helemaal om de toekomst van de club op lange termijn te waarborgen. Een trust kan een krachtig wapen zijn. Je zult zien dat je meer invloed kunt hebben dan je nu zou denken.'