Hoe voorkom je gedoe over contracten?

Een nieuwsberichtje op de site van RTV Noord over de school van mijn oudste dochter viel me op. De school kondigde aan haar leerlingen onderwijs te gaan geven in een nieuw vak: de toekomst. De rector liet weten: Een omvattende blik op de toekomst mag eigenlijk niet ontbreken in onze snel veranderende wereld. En gelijk heeft hij.

(Naar ik aanneem) onbedoeld legt de rector en passant even de essentie van een deel van mijn vak bloot. Het maken van contracten: het schriftelijk vastleggen van overeenkomsten. Ook aan een goed contract gaat een omvattende blik op de toekomst – maar dan van een rechtsverhouding – vooraf.

Een goed en evenwichtig contract beschermt namelijk contractspartijen tegen de risico's van het aangaan van de rechtsverhouding. Wat die rechtsverhouding dan ook is: een samenwerking, de koop van een machine of een fusie of overname.

Het uitoefenen van zo'n omvattende blik op de toekomst is in zulke specifieke gevallen een precies werkje. Natuurlijk, google is geduldig. Door even te zoeken kun je allerlei standaardcontracten op je beeldscherm toveren. In sommige gevallen zullen die contracten ook nog best afdoende zijn. Maar het blijft de vraag of met zo'n standaardcontract wel is gekeken naar de toekomst van de specifieke rechtsverhouding. Ik denk dus van niet.

Ik ben een voorstander van maatwerk. Het is goed om bij het maken van een contract als het ware om de materie heen te lopen en de rechtsverhouding zo van alle kanten te beoordelen en dan de wensen van partijen op te schrijven.

Dat rondlopen? Dat gaat een beetje zoals de zanger van de band Future Islands - nomen est omen - danst. Hier met het nummer Seasons. Ook niet toevallig: Seasons change.

In het Nederlandse recht geldt dat bij een geschil over een overeenkomst het contract moet worden uitgelegd. De tekst van het contract is daarbij belangrijk maar niet per se doorslaggevend. Het uitleggen van een contract is gemakkelijker als in het contract de achtergronden bij de rechtsverhouding zijn opgeschreven. In contracten noemen we dit de considerans. Heldere overwegingen in het contract over de bedoeling van partijen bij het aangaan van de overeenkomst, zorgen voor een betere werking van de overeenkomst.

Ook bepalingen die regelen hoe er met onvoorziene en onverhoopte omstandigheden moet worden omgegaan, garantiebepalingen bijvoorbeeld kunnen van belang zijn om de 'toekomst' goed te regelen.

Voor het geval het allemaal misloopt, kun je in een overeenkomst afspraken maken over welke rechter over de zaak mag oordelen. Soms kan het zo zijn dat de overheidsrechter daarvoor het best is toegerust, maar in andere gevallen – bijvoorbeeld bij zeer technische materie zoals in de bouw – kan arbitrage beter zijn.

Dit zijn natuurlijk maar een paar min of meer willekeurige voorbeelden. Vast staat dat bij het maken van contracten, in de toekomst kijken essentieel is. In de toekomst kijken is een vak en het is dan ook terecht dat de middelbare school van mijn dochter daar aandacht aan wil besteden. Wij advocaten deden dat al lang.