Noord-Nederland kan duurzamer (2): Meeste duurzame energie per inwoner

Draaiende windmolens
Draaiende windmolens © Pexels
'Noord-Nederland: koploper in de energietransitie.' Een slogan die de wens van het kabinet uitdrukt, nu we én van het gas af moeten én iets aan klimaatverandering moeten doen.
Dinsdag lieten Omrop Fryslân en RTV Noord al zien dat Noord-Nederland qua energiebesparing nog niet het beste jongetje van de klas is.
Vandaag kijken we verder naar de vraag of Noord-Nederland inderdaad, zoals de New Energy Coalition zegt, koploper is in de energietransitie.

Hoeveel groene energie?

Of Noord-Nederland voorop loopt in de overgang naar groene energie kan ook worden afgemeten aan de duurzame energieproductie. Hoeveel groene energie maken we hier? En doen we dat op een efficiënte manier? Daarbij kijken we naar hoe het er nú voorstaat, en wat de toekomstplannen zijn.
 

Huidige situatie

Als we naar de huidige situatie kijken, dan moeten we weten hoeveel procent van de energie die we verbruiken op een duurzame manier wordt opgewekt. Volgens de meest recente cijfers van de Klimaatmonitor staat Noord-Nederland hier wél aan kop: 9,8 procent van de verbruikte energie hier is groen. Dat is flink hoger dan het landelijk gemiddelde van 5,8 procent. West-Nederland bungelt onderaan op de laatste plek. Daar is volgens de laatste cijfers maar 4,1 procent van de gebruikte energie groen.
Tekst gaat verder onder grafiek.

Hoe gaat het in de toekomst?

Als het gaat om de energieproductie in de toekomst is het goed om te kijken naar wat er in Noord-Nederland aan plannen loopt om duurzaam energie te produceren. We moeten dan kijken naar de SDE-subsidie, die bestaat sinds 2008. Het overgrote deel van de groene energieproductie wordt gerealiseerd met hulp van zo'n subsidie. Met deze regeling kunnen particulieren en bedrijven een subsidie aanvragen om duurzame energie op te gaan wekken.
In 2011 is de regeling een beetje veranderd. Vanaf dat jaar kunnen particulieren geen subsidie meer aanvragen en heet de regeling SDE+. De projecten variëren van een paar zonnecellen op een woonhuis, tot de bouw van een biomassacentrale.
 

Blik op subsidies

Om een beeld te krijgen hoe de verschillende Nederlandse landsdelen het doen in de transitie naar duurzame energie, hebben we ook deze regeling als indicator genomen. We zijn gaan kijken of Noord-Nederland zich, op basis van de verstrekte subsidies, écht onderscheidt van de rest.
In opdracht van het Ministerie voor Economische Zaken en Klimaat voert de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) de regeling uit. De dienst houdt ook bij wie de subsidie heeft gekregen en wanneer, en hoeveel vermogen er voor dat bedrag opgewekt wordt.

Geld nog niet uitgekeerd

Ieder jaar publiceert RVO een grote lijst met alle projecten. Uit die lijst hebben we kunnen halen hoeveel subsidie er per provincie toegewezen is sinds het begin van de regeling. De exploitanten krijgen de subsidie echter pas uitgekeerd op het moment dat ze ook daadwerkelijk het voorgestelde vermogen produceren. Het geld is dus in veel gevallen toegezegd, maar nog niet uitgekeerd.
In onze berekeningen zijn alleen projecten meegenomen die werkelijk in een provincie gevestigd zijn. Zo zijn bijvoorbeeld windparken buiten de territoriale wateren niet meegeteld.

35 miljard euro

Uit de regeling is inmiddels al meer dan 35 miljard euro toegewezen aan projecten in de verschillende provincies. Het grootste deel daarvan, bijna 6 miljard, is aangevraagd en gereserveerd voor particulieren en bedrijven in Noord-Brabant.
Het landsdeel waar de meeste subsidie is uitgekeerd is West (11,4 miljard euro), waar de provincies Utrecht, Zeeland, Noord-Holland en Zuid-Holland onder vallen. Noord-Nederland volgt als tweede, met 9,3 miljard euro.
Tekst gaat verder onder grafiek

Waar voor je geld

Enkel kijken naar hoeveel geld er is uitgekeerd leek ons niet genoeg. Het is natuurlijk ook belangrijk om te weten hoe goed dat geld besteedt wordt. Daarin komt Noord-Nederland, waar Groningen, Friesland en Drenthe onder vallen, het beste uit de bus. Voor iedere gesubsidieerde euro, wordt er in Noord-Nederland 21,69 kWh aan energie opgewekt. In de andere delen van Nederland ligt dat lager, met als laagste Zuid (Limburg en Noord-Brabant).
Tekst gaat verder onder grafiek
We hebben ook gekeken naar de relatieve verschillen tussen de landsdelen. Het ene gebied is natuurlijk groter dan het andere, en in het ene landsdeel wonen meer mensen dan in het andere. Hoeveel energie er nu en in de toekomst wordt opgewekt dankzij de SDE+ subsidies, hebben we ook afgezet tegen de oppervlakte van de landsdelen. In die berekening doet West-Nederland het het best; in de ruim tien jaar dat de subsidies nu worden verstrekt, wordt daar per hectare bijna 185.000 kWh opgewekt.
Tekst gaat verder onder grafiek

En per inwoner?

In Noord-Nederland wordt in verhouding tot het aantal inwoners de meeste duurzame energie opgewekt met dank aan de SDE-subsidies. Voor iedere bewoner van Fryslân, Drenthe en Groningen leveren de SDE-subsidies bijna 94.000 kWh uur aan duurzame energie op. Of dat een verdienste is, is moeilijk te zeggen. Er wonen hier relatief weinig mensen, dus dan wek je al gauw veel stroom per inwoner op.
Tekst gaat verder onder grafiek
 
Kortom, kijkend naar de SDE+ subsidies kunnen we echt niet zeggen dat Noord-Nederland koploper is in de energietransitie. We wekken niet meer op dan de rest en we vragen ook niet meer subsidies aan, ook niet als we dat afzetten tegen de ruimte die we hier hebben. Enkel in efficiëntie kunnen we het winnen van de andere landsdelen, omdat we het meest uit iedere gesubsidieerde euro halen. Ook omgerekend naar inwoner doen we het goed, maar de bevolking van ons landsdeel is dan ook veruit het kleinst.
 
In het regeerakkoord van Rutte 3 wordt de wens uitgesproken dat Noord-Nederland koploper wordt in de energietransitie. Dit wordt in het akkoord als laatste puntje genoemd in een paragraaf die aan de gaswinning is gewijd. Het kabinet legt daarin uit vol aandacht te hebben voor de gaswinning en de gevolgen ervan. Er wordt aangekondigd dat er een regiofonds komt voor de economische versterking van het gebied. Dit fonds kan volgens het regeerakkoord bijdragen aan het zogenoemde koplopersschap.
Sindsdien wordt de claim dat Noord-Nederland koploper onder meer door de New Energy Coalition (NEC) gebezigd. NEC is een kennis- en netwerkorganisatie voor de energietransitie. Op de vraag wat de feitelijke onderbouwing van deze claim is, reageert een woordvoerder: 'Het is subjectief. Iedereen kan het roepen, maar ik denk wél dat we het kunnen onderbouwen.'
Zo wordt gewezen op het feit dat de regio al lange tijd de gasrotonde van Europa is, en er veel specialistische kennis is ontwikkeld. Ook wordt gewezen op de Eemshaven, dat een knoopunt voor energie is, door de Kolencentrale, windmolens op zee en de gasleiding-infrastructuur. 'Groningen is een ideale kennishub.'
Ook de opkomende waterstofeconomie en intensieve samenwerking tussen verschillende disciplines worden aangehaald. Argumenten dus, maar geen cijfers. RTV Noord en Omrop Fryslan gingen met behulp van Lammert Wiersma van E&E Advies zélf op zoek naar cijfers. Want dat Noord-Nederland koploper is in de energietransitie moet toch ook met cijfers te checken zijn?
Morgen kijken we naar onder meer de potentiële kansen van een waterstofeconomie in Noord-Nederland.