Terugkijken: Founder Talks 8 - Twee ondernemers die het roer omgooien

De twee ondernemers spraken op de achtste editie van Founder Talks. Ze werden door RTV Noord-journalist Bart Breij en de zaal ondervraagd over hun bedrijf, de keuzes die ze maakten en de lessen die ze leerden als ondernemer.

Tepper begon niet als boer. In 2011 nam Tepper Reijnen Sealing over, waar destijds krap drie mensen werkten. Ondanks zware economische tijden, wist hij niet alleen het hoofd boven water te houden, maar het bedrijf uit te bouwen naar dertig medewerkers. 'Ze keken me raar aan toen ik een groot, nieuw pand met veel grond had aangeschaft, maar nu zijn ze blij dat er ruimte is om een nieuwe loods erbij te bouwen', aldus Tepper.

Het bedrijf met plastic verbindingsonderdelen en -oplossingen groeide gestaag, en mag zelfs ruimtevaartorganisatie NASA tot haar klanten rekenen.

Maar het succesvolle bedrijf zelf nog verder uitbouwen, daar had hij geen zin in. 'Het succes is mooi, maar ik ben niet zo van het uiterlijk vertoon', zegt Tepper. 'Daar ben ik te kort voor op deze wereld en ik had geen zin in alle stress die daarbij komt kijken. Ik kocht een boerderij met m'n vrouw en heb afstand gedaan van het operationele gedeelte van mijn bedrijf. Reijnen Sealing doe ik nu nog een paar uur per week.'

Drie jaar terug begon Tepper als boer. Met vijf Blaarkop kalfjes. Nu telt zijn boerderij Eytemaheert zo'n 150 koeien op 115 hectare natuurgrond die ze in pacht hebben. 'Mijn opa had ze vroeger ook. Het is een sterk en oud ras, nog van voor de middeleeuwen. Het gedijt geweldig in een voedselarme omgeving. Ik wilde ze terugfokken naar hun oude staat, op een zo duurzaam mogelijke manier, zonder preventieve antibiotica, geen raar voer, maar gewoon lokaal gras waar ook geen kunstmest aan te pas komt.'

Volledig circulair en een bedreigd ras in ere herstellen. Precies wat de politiek en de sector willen, toch? Het tegenovergestelde blijkt waar: 'Je hebt met zoveel regels te maken. Boeren die zeldzame rassen in stand proberen te houden en duurzaamheid hoog in het vaandel hebben, vallen onder dezelfde regels als de grote boeren met gewone koeien.'

Volgens Tepper is het voor hem daardoor nauwelijks mogelijk een winstgevend bedrijf te runnen. 'Te belachelijk voor woorden', aldus Tepper. 'Boeren worden op deze manier gedwongen over te stappen op normale koeien waardoor deze rassen dus gewoon verdwijnen.'

Tepper besloot ten strijde te trekken tegen de regelgeving, tot de Staatssecretaris aan toe, dik driekwart jaar lang, honderden telefoontjes per dag. Of hij er niet knettergek van werd? 'Nee. Ik vind dit belangrijk. Het is gewoon een kwestie van doen.'

De agrarische sector is conservatief. Nieuwe en duurzame methodes, daar wil de boer niet zo snel aan. Ook daar strijdt Tepper voor: 'Collega-boeren vinden het soms moeilijk te geloven dat we het zonder kunstmest en speciaal voer kunnen.' Ze zeggen dat 'die dikke koeien van Tepper' stiekem worden bijgevoerd.

'We werken nu samen met de Universiteit van Wageningen om nieuwe methodes te testen en te ontwikkelen, zodat we kunnen laten zien dat het kan: duurzaam boeren.'

Albert-Jan Swierstra gooide als ondernemer ook het roer om, een paar keer zelfs. Hij begon als fotograaf bij het Noorder Dierenpark in Emmen, kocht een drukkerij en begon vlak voor zijn pensioen samen met z'n zoon en vrouw een nieuw bedrijf: Brouwerij Martinus in Groningen.

Voor de mensen die als kind ooit bij de uitgang van het toenmalige Noorder Dierenpark zijn gefotografeerd: dikke kans dat Swierstra de man achter de lens was. 'Ik groeide als fotograaf eigenlijk mee met het park en had op een gegeven moment 30 mensen op de loonlijst. Dat ging heel goed, totdat ik er uit werd gewerkt omdat ik teveel concurreerde met de souvenirwinkel.'

Swierstra kocht een failliete drukkerij. 'Daar bleek ik eigenlijk niet zoveel verstand van te hebben', Swierstra lacht. 'Ik moest gelijk een nieuwe drukpers kopen, dat kostte toen een half miljoen. In het begin luister je naar alle adviezen van je werknemers, maar op het moment dat je zelf verstand van zaken krijgt en gaat vertellen wat er moet gebeuren, dan gaat het wringen. Het duurde even voordat ze me als de baas zagen.'

Recessie, digitalisering; het werd steeds moeilijker om winstgevend te blijven. 'Ik investeerde veel geld in nieuwe drukpersen. Maar drukkerijen in landen als Polen konden met EU-subsidies de nieuwste persen aanschaffen en ook nog eens goedkoper drukken. Daar gingen alle grote opdrachten naartoe. We werden volledig weggeconcurreerd en gedwongen om onder de prijs te werken om opdrachten binnen te halen. Het geld verdampte.'

Vlak voor de pensioengerechtigde leeftijd moest het roer dus weer om. Had Swierstra verstand van brouwen? 'Ik niet, maar mijn broer was hobbybrouwer. Hij werkte ook bij de verslavingszorg, dus hij kende dus zowel de voor- en nadelen van bier', grapt Swierstra.

'Bier brouwen is ook niet moeilijk in de basis', vervolgt hij. 'Je gooit een boterham in een plas water, wat gist erbij, en het lukt wel. Maar goed bier brouwen daarentegen, dat is een ander verhaal. Mijn zoon bleek er heel goed in te zijn, dus toen was de stap snel gezet. Met de verkoop van de drukpersen kocht ik biertanks. Drukkerij werd brouwerij.'

De brouwerij breidde uit met een restaurant en tegenwoordig kun je ook voor concerten naar Martinus. Een jaar of twee geleden werkte Martinus samen met IBM om het 'ultieme' Groningse bier te brouwen met behulp van supercomputer Watson. Het resultaat heet, heel Gronings, Nuchter.

Doordat speciaalbier momenteel helemaal hip is, is de markt flink veranderd. Brouwerijen schieten als paddestoelen uit de grond. Nederland telt nu meer dan zeshonderd, telt Swierstra. Dat betekent dat de concurrentie hevig is. 'Je moet het echt van de lokale gunfactor hebben. In Limburg zullen ze niet zo snel een Gronings biertje drinken wanneer het zich niet echt onderscheidt. Je moet dan heel exclusief zijn.'

'De horeca is voor ons heel belangrijk', vervolgt Swierstra. 'Tweederde van onze productie gaat erheen. De rest blijft binnen de brouwerij, voor het proeflokaal en restaurant. Eigenlijk zouden we volledig zelfvoorzienend willen zijn. Dat zou mooi zijn, onafhankelijk van de verkoop aan derden. Maar we hebben nu al onze passies, brouwen, koken en muziek, onder één dak. En dat is fantastisch.'