Zijn controversiële sprekers nog welkom bij de RUG? 'De grens ligt bij de wet'

Dat de meningen daarover verdeeld zijn, blijkt wel uit de discussie die losbarstte over een optreden van Paul Cliteur tijdens de Nacht van de Filosofie.

Cliteur is hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap aan de universiteit van Leiden. Daarnaast is hij directeur van het wetenschappelijk bureau van politieke partij Forum voor Democratie.

Cliteurs komst leidt tot onrust onder filosofiestudenten en -docenten, meldde de UKrant dinsdag. Aanleiding is een mail van decaan wijsbegeerte Lodi Nauta aan de hele faculteit, vorige week vrijdag, bedoeld om de onrust te temperen.

Nauta vindt dat 'controversiële uitnodigingen in de toekomst transparanter en beter bespreekbaar gemaakt moeten worden'.

De aangekondigde spreektijd voor de FvD-prominent inspireert Martin Lenz, hoofd van de RUG-vakgroep Geschiedenis van de Filosofie, tot het schrijven van een blog.

Vooral met Cliteurs denkbeelden over religieus terrorisme is Lenz het niet eens. 'Een probleem met mensen als Cliteur is dat ze buitensporige dingen beweren, terwijl ze heel redelijk klinken', schrijft Lenz zondag.

'Zo maakt hij een duidelijk onderscheid tussen de islam als religie en islamisme als politieke ideologie. Hij zegt dus niet dat religie terrorisme met zich meebrengt, of dat religieuze mensen potentiële terroristen zijn. Vervolgens spreekt hij wel over 'theoterrorisme' om terroristen aan te duiden die hun acties motiveren door naar hun religie te verwijzen.'

Naar aanleiding van deze publicaties neemt de RUG contact op met Cliteur. 'Over dat blog is door verschillende mensen veel gezegd. Maar we hebben bij Cliteur benadrukt dat onze uitnodiging nog steeds staat', zegt RUG-woordvoerder Jorien Bakker.

Die hernieuwde toezegging weerhoudt Cliteur er woensdag niet van om een kritische open brief te publiceren bij The Post Online. Daarin trekt hij vooral van leer over de uitspraak van decaan Nauta om controversiële uitnodigingen in de toekomst transparanter en beter bespreekbaar te maken.

'Dus de decaan gaat in het kader van de transparantie voorkomen dat in de toekomst Groningse filosofen in contact kunnen komen met iemand wiens gedachten hij controversieel acht? Rector, hebt u al eens een gesprekje gehad met decaan Nauta over academische vrijheid?'

Rector magnificus Elmer Sterken van de RUG pareert zijn brief via Twitter.

Inmiddels is er landelijke aandacht voor de ophef. Volkskrant-columniste Elma Drayer vergelijkt de situatie donderdag met het verzet tegen de komst van toenmalig VVD-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali als spreekster bij de opening van het academisch jaar.

Dat werd door geesteswetenschappers 'een beschamende vertoning' genoemd. De omstreden politica zou op deze manier onterecht erkenning krijgen.

'Tegenwoordig hoeft er aan de Nederlandse universiteiten maar een spreker van rechtse signatuur op het programma te staan of er rijzen protesten', schrijft Drayer.

Volgens Drayer kun je maar op één manier omgaan met mensen die er controversiële denkbeelden op nahouden.

'Dubieuze ideeën verdwijnen niet door je vingers in je oren te stoppen. Wie ze wil bestrijden, zal ze recht in het gelaat moeten zien - helemaal aan de academie. Het getuigt van karig geloof in de kracht van het eigen gedachtengoed als je dat niet aandurft.'

Vrijdag deelt socioloog Eric Hendriks zijn mening bij De Telegraaf. Hij trekt op zijn beurt een vergelijking met Amerika.

'De boze anti-Cliteuristen lijken de strategie van het deplatforming in te zetten. Intellectuele en politieke tegenstanders tegenwerken door ze podia te ontzeggen. Dit is in Amerika nu in de mode. De crux is dat je niet alleen zegt: 'Bah, daar wil ik niet naar luisteren.' Maar ook: 'Anderen mogen daar niet naar luisteren.'

Een week na de verontruste email van decaan Lodi Nauta, denkt RUG-woordvoerder Bakker niet dat het laatste woord al geschreven is. Dat er een discussie op gang gekomen is, vindt ze niet erg. 'Als die maar wel op feiten gebaseerd is.'

'Het is jammer dat sommige uitspraken uit hun verband zijn gerukt. De Telegraaf meldt dat we iemand een podium willen ontzeggen, maar dat is gewoon nooit aan de orde geweest.
We zijn een heel diverse universiteit waar iedereen recht heeft op zijn eigen mening. En we staan bovendien voor een open debat.'

Om haar punt kracht bij te zetten, wijst ze op de spreektijd die de Catalaanse president Carles Puigdemont enkele weken geleden van Studium Generale kreeg.
'Daarop kregen we ook kritiek van Spaanse medewerkers. Die vonden dat ook niet leuk. We proberen alle reacties zo goed mogelijk te beantwoorden en denken met mensen mee. Maar bij deze universiteit horen nu eenmaal verschillende geluiden.'

'Wel trekken we een duidelijke grens. Die ligt bij de wet. Als die overtreden wordt, is iemand niet welkom. Mensen die de holocaust ontkennen, bijvoorbeeld.'

Toch worden er mogelijk nog lessen getrokken nu de discussie landelijke aandacht heeft gekregen. De UKrant bericht dat het faculteitsbestuur de organisatie zal benaderen voor een evaluatie.

'Ze gaan inderdaad samen zitten', bevestigt Bakker. 'Maar ze gaan niet op de stoel van de organisatie zitten.'